تنها چند روز بیشتر از شروع اعتراضات ایران نگذشته بود که اینستاگرام و واتساپ به دستور نهادهای امنیتی در ایران فیلتر شدند. حالا پس از گذشت بیش از ۲ ماه، مرکز ملی فضای مجازی نامه اعتراضی را در رابطه با «بسترسازی برای توسعه اغتشاشات اخیر» و «عدم پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری» در خصوص مکاتبات رسمی پیشین توسط نهادهای مسئول ایرانی به متا (مالک اینستاگرام و فیس‌بوک) ارسال کرده است.
این نامه مستقیماً خطاب به مارک زاکربرگ بنیان‌گذار و مدیرعامل متا و از طریق دفتر حافظ منافع کشور جمهوری اسلامی ایران در واشنگتن نوشته شده است. به نظر می‌رسد برخلاف ادعای برخی نمایندگان مجلس، متا به هیچ‌کدام از مکاتبات و درخواست‌های مسئولین جمهوری اسلامی پاسخ نداده است.
در نامه مرکز ملی فضای مجازی برخی اعتراضات به متا شامل موارد زیر عنوان شده است:
- انتشار سازمان یافته اخبار خلاف واقع
- ترویج رفتارهای تبعیض‌آمیز و نفرت پراکنی
- ترغیب خشونت و ناآرامی‌های اجتماعی
- نقض حاکمیت ملی و نقض حقوق کاربران از طریق اعمال استانداردهای دوگانه
- زمینه‌سازی فعالیت تبلیغی و عملیاتی گروه‌های تروریستی در سکوهای وابسته به متا
- تعمیق شکاف‌های اجتماعی و تبعیض نژادی و قومی
- تجزیه‌طلبی و زمینه‌سازی برای جرائم سازمان‌یافته از جمله نقل و انتقال سلاح و مواد مخدر
- ترویج رفتارهای نامتناسب جنسی در قبال کودکان و نوجوانان
- عدم ممانعت از پخش لایو‌های جنسی
- ارائه خدمات جنسی و روسپیگری
- آموزش رفتارهای ناهنجار و خلاف قوانین کشور
درخواست مرکز ملی فضای مجازی از متا، معرفی نماینده رسمی مسئولیت‌پذیر در ایران حداکثر تا ۱۰ روز پس از دریافت این نامه است. این مرکز همچنین خواستار وفق سیاست‌ها و مقررات کشور در خصوص نحوه فعالیت شرکت‌های خارجی در فضای مجازی ایران شده است.
اما به نظر می‌رسد دو نکته مهم در این نامه به کلی فراموش شده است. نکته اول این‌که متا تنها در کشورهایی فعالیت رسمی دارد که بتواند طبق قوانین آمریکا در آن‌جا حضور داشته باشد. این درحالیست که شرکت‌های آمریکایی سال‌هاست از فعالیت در ایران طبق تحریم‌ها منع شده‌اند. نکته دوم این‌که معمولاً تعیین مهلت زمانی و تهدید با ددلاین بایستی پیش از اقدامات تلافی‌جویانه انجام شود؛ درحالی‌که اینستاگرام و واتساپ از اواخر شهریورماه در ایران فیلتر شده‌اند.
علاوه بر این حتی اگر متا بخواهد شرایط جمهوری اسلامی را بپذیرد، هیچ تضمینی برای رفع فیلتر این پلتفرم‌ها وجود ندارد؛ چرا که هنوز مشخص نیست نهاد اصلی تصمیم‌گیرنده برای فیلترینگ و یا رفع فیلتر در ایران کدامست!
واکنش بنیان‌گذار کافه‌بازار به نامه مرکز ملی فضای مجازی
حسام آرمندهی بنیان‌گذار کافه‌بازار اما اعتقاد دارد حتی شرکت‌های داخلی نیز نمی‌توانند یک نماینده رسمی را بدون نگرانی از امنیت معرفی کنند. به اعتقاد آرمندهی این نامه صرفاً جهت سلب مسئولیت از فیلترینگ اشتباه اینستاگرام و واتساپ ارسال شده است. او این نظرات خود را در یک توییت منتشر کرده است.
در واقع به این ترتیب مسئولین کشور می‌توانند ادعا کنن چنین فرصتی را به متا داده‌اند اما به دلیل عدم همکاری، فیلترینگ ادامه پیدا کرده است.
