برای رسیدن به پاسخ این سوالات، بهتر است به دو موضوع به صورت کلی و جزئی نگاهی بیندازیم:
اول: پیشرفتهای تکنولوژی در سالهای قبل که تصورش پیش از وقوع قابل انجام نبوده و همچنین تغییرات به وقع پیوسته در سبک زندگی انسانها در سالیان متمادی
دوم: تغیرات فناوری آموزشی در جهان ، ابزارها و روشهای جدید آموزشی در دنیا
من متولد دهه شصت هستم. در مدت تحصیل در مدرسه و خصوصا در سالهای راهنمایی و دبیرستان، آنچه برای نسل ما دور از تصور محسوب میشد، استفادهی واقعی از امکانات جانبی آموزشی بود. تماشای فیلم آموزشی در مدرسهی ما و در تلویزیونهای 29 اینچ حرکتی تفریحی محسوب میشد و استفاده از ماشین حساب در مدارس و امتحانات، رویایی دور از تصور بود.
در عصر ما آموزش رایانه تعریفی معادل آموزش برنامه نویسی داشت و احتمالا در سالهای 70 تا 75 چیزی جز این در جای دیگری تعریف نشده بود و از آن بدتر اینکه بارها درس رایانه از اول شروع شد و از همانجا شروع شد که پاسکال رایانه ساخت و ماشین حساب بزرگ شد و به رایانه بدل شد و ..
با ورود ویندوز و سی دی و ماوس بود که رنگ و بوی رایانه، پوستی انداخت و دیدن فیلم و تماشای عکس، تایپ و کار با فتوشاپ، به قابلیتهای ماشین حساب بزرگ افزوده شد. . اما ظاهرا نسل ما که مدرسه را ترک گفت، در مدارس حوادث دیگری رقم خورد.
شاید شما ندانید که در چند سال اخیر ماشین حساب رسما پا به مدارس گذاشته ، برخی از تکالیف منزل که توسط دانشآموزان دبستانی انجام میشود باید توسط ایمیل به معلمها ارسال شود ، در جیب بسیاری از بچه های مدرسهای، تلفن همراه پیدا و پنهان و به دلایل مختلف پیدا میشود و سال 91 سازمان آموزش و پرورش با یک نظر سنجی، خود را متقاعد کرد که فعلا تلفن همراه برای بچه های مدرسهای مفید نیست و در نتیجه ممنوع اعلام شد.
جدا از اینکه :چرا سیم کارتی که فعالیتها، تماسها و مکان فرزندان را به اولیاء آنها گزارش کند وجود ندارد؟ چرا مسولین آموزش و پرورش درخواست اینگونه امکانات بهروز را نمیدهند؟ آیا امروز خانوادههایی که نگران فرزندانشان هستند به آنها تلفن همراه میدهند و یا بلعکس، خانواده هایی که نگران فرزندانشان هستند به آنها تلفن همراه نمیدهند؟ آنچه بدیهی ست این است که به زودی تلفن همراه در مدارس هم رفع فیلتر میشود ، همانگونه که این فرایند برای ماشین حساب افتاده است. شاید باورتان نشود ، اما دانش آموزان نطام جدید تحصیلی که امسال (92-93) مقطع هفتم را پشت سر گذاشتند، باید ماشین حساب با خود به مدرسه میبردند و چهار عمل اصلی و جزر را دیگر با ماشین حساب محاسبه میکنند.
در این رابطه با علی اصغر قهرمانی دبیر ریاضی دبیرستانهای تهران و دانشجوی دکترای برنامهریزی درسی گفتگویی داشتم و مطالب جالبی را نیز در این باره از ایشان شنیدم. از جمله سوالات مهم این بود که آیا روند ورود ماشین حساب و فنآوری باعث افت تحصیلی نشده و نمیشود؟ که پاسخ این بود:
ماشین حساب باعث از بین رفتن سوالات کلیشهای و حفظی شده و اتفاقا دانشآموزان را زودتر به حقیقت محاسبات و ملموس شدن مسایل مشابه با زندگی روزمره نزدیک کرده است.
ایشان معتقدند که به عنوان مثال در سوالات شکست نور در فیزیک همواره عدد رادیکال دو ای وجود داشت که در محاسبه با رادیکال دو دیگر حذف میشد و این روند حفظی بود که دانشآموز به محض مشاهدهی صورت سوال ، آنرا تکرار میکرد ولی با ماشین حساب میتوان این ساختار را به سادگی از بین برد.
آنچه جالبتر به نظر میرسد سوالات امتحانیست که با توجه به لزوم همراه داشتن ماشین حساب، دو ورقهی جدای امتحانی توزیع میگردد و نکتهی جالب اینکه کشور ما پس از بسیاری از کشورها این اجازه را صادر کرده و پیش از این دانشآموزان اروپا، آمریکای شمالی و استرالیا آنرا تجربه کردهاند.
دانش آموزانی که امسال هفتم را پشت سر گذاشتهاند، از سالهای بعد هم با ماشین حساب باید به مدرسه بروند و مثلثات، محاسبهی توانها، به پایه بردن اعداد و احتمالا فاکتوریل را با آن محاسبه خواهند نمود.
اول: چه تغییراتی در طول سالیان انجام شد که واقعا غیرقابل تصور بود؟
شاید عنوان لیستی از این تغییرات کفایت نماید و نیازی به درج مشروح نباشد:
– سال 1365 تلفن بیسیم پدیدهای عجیب و کالایی لوکس به شمار می رفت و همین روند برای تلفن همراه هم تکرار شد، ولی امروز در جایی هستیم که تقریبا همه از تلفن همراه استفاده میکنند.
– ارتباط مجانی تلفنی بین کشورها تا چند سال قبل آرزوی عدهای بود و امروز ارتباط تصویری رایگان با تبریک عید دو نفر در دو قاره متفاوت جهان امری عادی شده است.
– سال 70 زمانی که سریال “اسکیپی” رو از تلویزیون مشاهده میکردیم و سانی هموند با بیسیم کلاس غیر حضوری برگزار میکرد، تصورش را هم نمیکردیم که ارتباطات تک نفره تا این حد پیش بروند، امروز کلاسهای مجازی و اینترنتی در کشور ما هم مرسوم شده است.
– سال 80 تصور عکاسی با تلفن همراه و حتی پخش موسیقی نشدنی بود، چه رسد به تلفن همراه با سیستم عامل و جی پی اس. سال 83 تصور اتصال گوشی تلفن همراه به اینترنت عجیب و رویایی لوکس بود و امروز کاربران اینترنت تلفن همراه در ایران بیش از اینترنت خانگی شده است.
– چند سال قبل تلویزیون فول اچ دی کالای لوکس بود ، امروز فناوری 4Kو 8K تولید شده و صدا و سیما کانال اچ دی راه اندازی کرده است.
– سال 80 در فیلم های سینمایی مثل مردان سیاهپوش ،کارت حافظه با حجم بالاتر از دی وی دی یک رویای مربوط به آدم های فضایی بود، امروز کارتهای اس دی که در اکثر تلفن های همراه جای دارند در ابعاد کمتر از یک سانتیمتر بسیار مرسوم هستند و حجمهای بالای آن در بازار به وفور موجود است.
و…
روند تغییرات زندگی بشری آنقدر سریع و محیرالعقول بوده که امروز نرمافزارها جهت قبله و کار شمارش رکعتهای نماز را نیز انجام میدهند، امروز بر روی تلفن همراه یادداشتها و ایمیلها ثبت و رد و بدل میشوند، نقشهخوانی رسما به تلفن همراه محول شده، پس شدنی است که سوالات امتحانی به صورت هم زمان در تبلتها ظاهر شوند، شدنی است که معلم پس از درس دادن مطالب را به تبلت یا تلفن بچهها ارسال کند و احتمالا شدنی است که تبلت یا تلفن هوشمند، فقط ابزار سرگرمی نباشد و نرمافزارهای مفید و حتی کمک آموزشی در آنها نصب شوند.
زمان فعالیت ، خواندن درس ، استراحت ، بازی و ورزش بچه ها را کنترل و نتیجه را بهبود ببخشد. امروز آنقدر تعداد تولید تلفن همراه و تبلت افزایش پیدا کرده که تبلتهای 300 یا 400 تومانی در بازار وجود دارند که شاید معادل هزینه خرید کیف، دفتر ،تعداد زیادی کتاب و غیره باشد. پس دور از ذهن نیست که چند سال بعد در کوچکترین شهرها بچه ها به جای کتابها و دفترها، با یک تبلت یا تلفن همراه به مدرسه بروند.
دوم: بهتر است به سراغ پیشرفتهای فناوریهای آموزشی در مدارس جهان و کشورمان برویم.
استفاده از تبلت توسط دانش آموزان در مدارس جهان در حال انجام است ، شرکت اپل در حرکتی که شاید در نگاه اول بتوان آن را تبلیغاتی دانست چندین مدرسه در آفریقا را به آیپد مجهز کرد و حالا دانش آموزان با تبلت در مدارس تحصیل میکنند. مدارس فراوانی در اروپا به مدارس استیو جابز معروف شدهاند که دانش آموزان آنها به جای کتاب و دفتر با آیپد به مدرسه میروند. امروز کودکستانها در دنیا آموزشها و برخی بازیها را با تبلت آموزش میدهند.
در کشور ما و در شهر تهران ، سازمان آموزش و پرورش اقدام به تجهیز پایلوت (نمونه ی اولیه جهت تست) مدارسی به فناوریهای نوین نموده، مانند مدرسه ی م.خ در مقطع دبستان (دلیل عدم درج نام مدارس ، امکان مراجعه جهت ثبت نام در این مدارس است) و خ.ت در مقاطع متوسطه و دبیرستان و چند مدرسهی دیگر در تهران. فناوریهای بهکار رفته در این مدارس دولتی شامل این موارد است:
– وجود تختهی هوشمند با امکان ارسال نوشتار معلم بعد از کلاس به ایمیل یا فیسبوک دانش آموزان و اتصال فلش مموری به تختهی هوشمند.
– وجود دستگاه های حضور و غیاب با اثر انگشت.
– استفاده از پنل پیامک هوشمند برای ارتباط اولیا و اطلاعات مدرسه به صورتیکه زمان حضور و غیاب و نمرات و دعوتنامه ها فورا پیامک میگردد.
– برگزاری امتحانات تقویتی (و پلیکپی منزل) در اینترنت که دانش آموز مجبور است در خانه سوالات را در مرورگر و به صورت آنلاین حل نماید.
و سایر امکانات که با زیر ساخت شحصیت شناسی و وضعیت تحصیلی ی جداگانه هر دانش آموز میسر میگردد .
آینده: نگرانی اولیا و آنچه قابل انجام است
قطعا یکی از نگرانی های اولیایی که فرزندان نسل بعد را به مدرسه خواهند فرستاد ، نسوخ ابزار های جدید و ارتباطات نوین و ورود فرزندان زودتر از موعد به جامعهی بزرگترهاست.
– در این باره یکی از مهمترین راهکارها استفاده از لانچرها در تبلتهای دانش آموزان با محیطی محدود شده به نرمافزارهای تایید شده است ، لانچر نرمافزاری کلی و مدیریتکنندهی صفحه ی منو و کل فرایند ظاهری در سیستم عاملها مثلا اندروید است که بیشتر جهت زیباسازی محیط گرافیکی استفاده میشود اما قابل استفاده در این زمینه نیز می باشد . میتوان فقط چند بازی تایید شده در تبلت فرزندان باشد و حتی به جمع ساعات بازی آنها در طول روز هم محدودیت تعریف کرد. البته قطعا در سیستم عاملهای جدیدتر این امکان و کنترل والدین توسط خود سازنده تعریف خواهد شد. حتی دربارهی راهاندازی این امکانات هم نباید نگران بود ، چون با نظارت مدارس احتمالا این امکانات را نیز مدارس مدیریت خواهند نمود.
– ارتباطات نیز امکان محدود شدن و در چهار چوب خانواده قرار گرفتن را نیز دارند ، به این معنا که نرمافزار چت ویژهای ایجاد گردد که تنها دانشآموزان همان مدرسه را به یکدیگر متصل کند.
– امکان تعریف دوستان و اقوام در سیم کارتهای آینده دور از ذهن نیست به این معنی که سیم کارت فقط امکان ارتباط با افراد مشخصی را بدهد و نیز بتواند موقعیت فرزندان را به صورت لحظه به لحظه به اولیا گزارش دهد (مانند آنچه در گوگل لتیتود میسر بود). و سایر امکاناتی که با همفکری و حرکت به سمت جلو میسر خواهند شد.
نتیجهگیری
آنچه اجتناب ناپذیر است، رسوخ فنآوریهای نوین، ابزارها ، ارتباطات و اینترنت در همهی عرصههای زندگی و روابط ما خواهند بود که باید جهت ورود به آن بدون تعجیل و بدون تاخیر اقدام کرد و اجازه داد تا فنآوریها و امکانات آموزشی نوین و آینده، همزمان با ورود به زندگی ما ، فرهنگ بومی خودش را نیز ایجاد نماید تا تکلیف مواجهه با آنها معلوم باشد .
نسل بعد قطعا نسل عجین با فناوری خواهد بود و اولیا باید زمان بیشتری را جهت آگاه شدن خودشان با فناوریهای نو صرف کنند تا بتواننند بر فعالیتهای فرزندانشان نظارت و کنترل داشته باشند گرچه در این راه خود مدارس نیز اولیا را راهنمایی خواهند نمود. امید است نسل نوین آینده ای روشن را برای خود و کشور ما رقم بزنند.
ما دهه 60 ها دیگه کم کم داریم به تاریخ میپیوندیم! یاد اون روزا به خیر کتاب فارسی و تصمیم کبری! دیگه دنیا عوض شده حالا بچه ها باید تبلت داشته باشن. فقط فرهنگ سازی استفاده از تکنولوژی به عهده ماست
رفتن به مدرسه باید تغییر کنه…
به نظر من روشی مثل پیام نور باید برای مدارس را بکار گرفت… بعییر از سالهای پایه.
کلی صرفه جوئی در مکان و همچنین استخدام نیروهای نا کار آمد میشه.
سلام آقای سید حامد نجفی
ممنون از لطفتون – بدلیل سفر کاری فرصت خوندن مقاله شما با عنوان پیامرسانها برایم میسر نشده، ولی قول میدم که اگر مجالی بود حتما در اولین فرصت بخونمش، انشاءالله تا آخر هفته/ یاحق
سلام
متشکرم از شما
سلام آقای نجفی/ ممنون از مقاله خوب و تاثیرگذار شما
نویسنده:
جناب محمد اگر با من تماسی بگیرید از شما بسیار متشکر میشوم
لطفا
najafihamed[@]yahoo.com
نقد مقاله (آیا نسل جدید باید با تلفن هوشمند به مدرسه بروند؟)
نویسنده یک مسئله داره ، مسئله دانش آموزان و فناوریی جدید،مسئله ای که شاید خیلی از پدران و مادران امروزه با اون درگیر هستند. و مسئله ی دیگر نویسنده مسئله ای شخصی است و پاسخ دانشجوی دکترای رشته مربوطه هم اونا قانع نمیکنه/
نویسنده تا حدی به تاریخچه می پردازد که اصل مسئله که معضل فناوری جدید است از ذهن مخاطب دور میشود و مخاطب بعد از خواندن متن در یاد گذشته ها می ماند، تا این که امروز و فردا را چه کند.
نویسنده محدود است چه از نظر جغرافیا و چه از نظر ارائه راهکار، معلول را نمیداند ولی دنبال بیان علت است، میگوید که تکنولوژی باید در کشور بیاید ولی نمیداند که همین تکنولوژِی نیستی هم هنوز در کل کشور نهادینه نشده و اینکه حتی اگر هم بخواهند مدارس را مجهز به تکنولوژی روز دنیا بکنند و همگام با آن هم پیش بروند خودش چند نسل پاسوز و چندین سیستم آموزشی جانانه را می طلبد.
در نتیجه گیری خبر از رسوخ فناوری و آینده نگریست. خواننده نمیداند حالا بعد از این همه صغرا کبرا و شهین مهین کردن حالا (آیا نسل جدید باید با تلفن هوشمند به مدرسه بروند؟) یا نروند.
اشتباه بزرگ نویسنده در نتیجه گیری جایی است که بیان میکند – بگذاریم فناوری همزمان با ورود به زندگی ما ، فرهنگ بومی خودش را نیز ایجاد نماید- و فراموش کرده است که گاهی اوقات اگر خود فناوری بخواهد فرهنگسازی کند تاوان سنگینی از مردم میگیرد.نمونه بارز این مورد هم زمانی بود که تازه گوشی های موبایل مجهز به دوربین شدند و مادام از اتاق پرو و رختکن گرفته تا استخر بانوان و…. فایل ویدئویی پخش میشد.
— متن تا جایی که نویسنده به اون مسلط است خوب است ولی وقتی که در دوراهی گذشته وحال می ماند رشته کلام را از دست میدهد و مجبور میشود که کلی گویی و بعضا گزافه گویی کند.
//و در آخر آرزوی موفقیت و سرافرازی میکنم برای شما خواننده گرامی و آقای سید حامد نجفی//
جناب محمد – نقد فوق العاده ای بود – قطعا از یک استاد این نقد بر می آمد – دست شما را به محبت میفشارم و درخواست میکنم در باره ی متن “پیامرسانها در نیود شبکه های اجتماعی” که در همین سایت منتشر شده نیز نقد و اعلام نظر بفرمایید –
نویسنده
من با این مقاله موافقم
ولی کلا در کشور فرهنگ استفاده از تکنولوژی و امکانات جا نیفتاده
نه در تمامی موارد ولی اکثر اوقات ما از تکنولوژی و امکانات در خلاف هدف استفاده میکنیم همیشه ذهن ما دور چیزهایی میگرده که محدود شدیم و اینکه چرا محدود شدیم و دنبال راهکار برای رهایی به جای اینکه از خود برنامه استفاده صحیح کنیم و واقعا چیزی یاد بگیریم
کاش این اتفاق برای همه مدارس بیفته و هم زمان با اون هم والدین و هم فرزندان آموزش لازم رو ببینند تا همگی باد بگیریم نحوه استفاده درست از وسایل کمک آموزشی و امکانات رو
تحصیل در زمان ما هم لذت خودش رو داشت ولی باید قبول کرد که دیگه عمر اون دوران به سر اومده
هی روزگار ما با چی مدرسه می رفتیم اینا با چی مدرسه میرن!
کی ابتدایی من یه دفتری بود که روش نوشته بود ” تعلیم و تعلم عبادت است”!
ههههییییییی
واقعا اموزش پرورش و حتی لوکس ترین مدارس غیر انتفاعی
ده ها سال از بقیه کشور ها عقب هستند و نظام اموزشی اشتباه……..
دقیقا میشه از برداشته شدن راهنمایی و برگشت به قدیم متوجه شد
اینجا واسه استفاده از گوشی باید صد تا جاساز درست میکردی بعد اونارو……..
همون موقع که معلم گفت نفر وسط کت بره پایین و دو نفر کنار هم یک کیف بذارند بینشون امتحان بدن باید بدبختی رو درک میکردیم