آیا تا به حال، حتی زمانی که گوشی خود را در خانه گذاشته‌اید، لرزش ویبره آن را در جیب خود حس کرده‌اید؟ شاید با خود فکر کردید که دیوانه شده‌اید. کسانی که ساعت هوشمند هم دارند، این حس را تجربه کرده‌اند؛ لرزشی آشنا که به تماس یا اعلان گوشی مربوط نمی‌شود.
بد نیست بدانید حس کردن چنین لرزشی، به اتفاقی معمولی تبدیل شده است و گفته می‌شود 68 درصد مردم در جهان آن را تجربه کرده‌اند. به گفته وال استریت زورنال، متخصصان سلامت روانی آن را سندروم توهم ویبره گوشی (Phantom vibration syndrome) می‌نامند.
سندروم توهم ویبره گوشی (Phantom vibration syndrome) چیست؟
بنابر انچه که در ویکیپدیا آمده، کسانی که به سندروم توهم ویبره (Phantom vibration syndrome) دچار هستند، حس می‌کنند گوشی‌شان در حال ویبره است، در حالی‌که چنین اتفاقی رخ نداده است.
میشل دروین، روان‌شناسی در دانشگاه پوردو فورت وین، نه تنها روی این پدیده مطالعه، بلکه خودش نیز توهم لرزش مانند موبایل را حس کرده است. او می‌گوید: «می‌توان سندروم توهم ویبره گوشی را در دسته توهم‌ها قرار داد. چیزی که شما احساس می‌کنید، اما در واقع وجود خارجی ندارد.»
با وجود عنوان جذاب و مطالعاتی که روی آن انجام شده است، نمی‌توان سندروم توهم ویبره گوشی را یک اختلال روانی دانست. گذاشتن گوشی در خانه و خاموش‌کردن ساعت هوشمند می‌تواند در طول زمان این توهم کذب را برطرف کند.
زمانی که گوشی را در جیب نگذارید یا ساعت را روی مچ نبندید، کمتر انتظار ویبره را دارید. برخی عامل بروز سندروم را همین انتظار همیشگی ما برای دریافت نوتیفیکیشن یا تماس می‌دانند.
دکتر دروین اظهار می‌دارد: «هرچه زمان بیشتری از دستگاه خود دور باشید، احتمال دریافت چنین سیگنال‌های اشتباهی، کمتر می‌شود» برخی از مردم فکر می‌کنند که سندروم شبح باعث بروز انقباض عضلانی می‌شود. دکتر دروین از این گفته تعجب می‌کند و می‌گوید: «شاید آن‌ها همیشه اسپاسم عضلانی را تجربه می‌کردند، اما اکنون که با چنین سیگنال اجتماعی مهمی همراه شده است، به آن بیشتر توجه می‌کنند.»
برخی از محققان، سندروم توهم ویبره (Phantom vibration syndrome) را به ترس از دست دادن آخرین اخبار مرتبط می‌دانند
محققانی که روی سندروم توهم ویبره گوشی مطالعه کرده‌اند، آن را به FOMO یا ترس از دست دادن ربط می‌دهند. فومو همان احساسی است که محبوبیت بسیار بالای شبکه‌های اجتماعی را توضیح می‌دهد.
سابقه آزمایش توهم ویبره گوشی در دانشگاه‌های ایران
جالب است بدانید این سندروم که به نام‌های ringxiety، vibranxiety یا FauxCellArm شناخته می‌شود در سال 2017، در دانشگاهی در ایران آزمایش شده است. نتیجه چه شد؟ نیمی از دانشجویان علوم پزشکی، توهم ویبره گوشی را حس کردند یا صدای زنگ‌خوردن گوشی را شنیدند، در حالی‌که اصلا چنین اتفاقاتی رخ نداده بود.
دیگر فردی که هم سندروم مورد نظر را احساس و هم روی آن مطالعه کرد، دنیل کروگر، روان‌شناس اجتماعی دانشگاه میشیگان بود. کروگر تصور می‌کند آن‌هایی بیشتر مستعد دچار شدن به لرزه‌های شبح‌مانند هستند که در روابط خود مشکلاتی دارند. وی همچنین خاطر نشان کرد: «شرکت‌های گوشی‌سازی و تولیدکننده‌ها می‌گویند که این سندروم هیچ ارتباطی به نرم‌افزار یا سخت‌افزار آن‌ها ندارد.»
سلست لبدز، دانشجوی 25 ساله فارغ‌التحصیل رشته ژئوفیزیک از موسسه فناوری کالیفرنیا، گوشی پیکسل خود را در جیب پشتی قرار داد و اظهار داشت که تمام روز، توهم ویبره را احساس کرده است: «بدترین چیز ممکن بود! من فکر می‌کردم آدم محبوبی هستم و پیام‌های زیادی دریافت می‌کنم، اما اینطور نبود و این احساس بسیار آزاردهنده است.»
جای نگرانی نیست!
احساس چنین لرزش‌هایی ربطی به اشتیاق ما به محبوبیت ندارد. در واقع، فیلسوفی به نام رابرت روزنبرگر، که در موسسه فناوری جورجیا تدریس می‌کند، این احساسات را بخشی از تجربه عادی گوشی موبایل داشتن می‌داند: «من توهم ویبره گوشی را پدیده عجیب و خاصی می‌دانم، اما عادی است.»
حتی زمانی که گوشی موبایل آن سوی اتاق بوده است، او وزوزهای آشنایی را احساس کرده است. او این احساس را ناراحت‌کننده می‌نامد، اما در هر حال به او کمک کرده تا احساسات کاملا مشابه دوستانش را تجربه کند.
احتمالا بین حساس بودن و احساس توهم ویبره گوشی، ارتباط خاصی وجود دارد. زاخاری لیپتون، استاد علوم کامپیوتر دانشگاه کرنگی ملون، حتی زمانی که گوشی خود را به همراه نداشت نیز لرزش‌های کاذب را احساس می‌کند. او معتقد است چیزهایی که احساس می‌کند، به اضطراب او مرتبط است: «وحشتناک است! فکر می‌کنید به حیوانی آسیب دیده و دچار اختلال استرس تنش‌زای پس از رویداد تبدیل شده‌اید.»
بنابراین، دفعه دیگر که احساس کردید گوشی‌تان ویبره خورده‌است، خود را به آن رساندید و فهمیدید که خبری نیست، زیاد نگرن نباشید. شما تنها کسی نیستید که از اختلال یا سندروم توهم ویبره گوشی رنج می‌برد. می‌توانید احساسات کاذب را نادیده بگیرید، به آن‌ها بخندید و به همین بهانه چند روزی از گوشی‌تان دور بمانید. این یعنی شاید بوقت آن رسیده به فکر بررسی راهکارهای ترک اعتیاد به گوشی موبایل خود باشید!