آیا زلزله اخیر قوی‌ترین زلزله تاریخ ایران بوده است؟

زلزله اخیر غرب ایران، ذهن بسیاری از ما را نگران کرده است. شدت این زلزله که گفته می‌شود 7.3 ریشتر بوده است، آن‌قدر زیاد بوده است که حتی در مناطق مرکزی ایران مانند اصفهان، تهران و حتی سمنان هم احساس شده است. در لحظه نوشته شدن این یادداشت، هنوز مرکز زمین‌لرزه دقیقاً مشخص نشده است، اما گفته می‌شود جایی بین سرپل ذهاب و سلیمانیه عراق بوده است. همان‌طور که گفتم، بزرگی این زلزله 7.3 ریشتر بیان‌شده است و خیلی از ما را به این فکر برده است که آیا این زلزله شدیدترین زلزله تاریخ ایران بوده است؟ به این بهانه بد نیست نگاهی کنیم به 10 زلزله شدید تاریخ ایران! هرچند مرور آن‌ها تلخ است اما برای افزایش اطلاعات عمومی هم که شده، با فارنت همراه باشید.

10 – 7.1 ریشتر، بجنورد

11 اردیبهشت 1308، زلزله‌ای 7.1 ریشتری مناطق مرزی ایران و ترکمنستان را لرزاند. این زلزله که در ساعت 8 شب به‌وقت محلی روی‌داده بود، در عمق 25 کیلومتری زمین بوده و گفته می‌شد 3257 کشته برجای گذاشته است.

9 – 7.3 ریشتر، سیلاخور، بروجرد

3 بهمن 1287 قمری (حدود 1242 خورشیدی)، دشت سیلاخور بروجرد زلزله‌ای 7.3 ریشتری را تجربه کرد. گفته می‌شود این زلزله دست‌کم 8 هزار کشته برجای گذاشته است.

8 – 7.3 ریشتر، قائن، خراسان جنوبی

حدود 20 سال پیش، در تاریخ 20 اردیبهشت 1376، در آخرین ماه‌های دولت سازندگی، زمین‌لرزه‌ای ویرانگر مرکز زعفران جهان را لرزاند. این زمین‌لرزه که در عمق 10 تا 12 کیلومتری زمین به وقوع پیوست، حدود 3 هزار کشته برجای گذاشت.

7 – 7.3 ریشتر، دشت بیاض و فردوس، خراسان جنوبی

بازهم خراسان جنوبی و قائنات! ساعت 2 و 17 دقیقه بعدازظهر 9 شهریور 1347، زلزله‌ای به بزرگی 7.3 ریشتر منطقه دشت بیاض را به لرزه درآورد. این زلزله بین 7 تا 12 هزار کشته برجای گذاشت. گفته می‌شد پس از وقوع زلزله افراد سرشناس زیادی در محل وقوع زلزله حاضر شدند که از آن جمله می‌توان به دکتر علی شریعتی اشاره کرد.

6 – 7.4 ریشتر، طبس

ساعت 7 بعدازظهر روز 25 شهریور 1357، در بحبوحه وقوع انقلاب اسلامی، زلزله‌ای مهیب طبس را درنوردید. این زلزله 7.4 ریشتر قدرت داشت و گفته می‌شود بین 15 تا 25 هزار کشته برجای گذاشت

5 – 7.4 ریشتر، رودبار و منجیل

بیشتر ما زلزله غمبار رودبار و منجیل را به خاطر می‌آوریم؛ به‌خصوص با فیلم‌های مرحوم عباس کیارستمی30 دقیقه بامداد نیمه‌شب 31 خرداد 1369، درحالی‌که بسیاری از مردم سرگرم تماشای مسابقات فوتبال جام جهانی 1990 ایتالیا بودند، زلزله‌ای به بزرگی 7.4 ریشتر رودبار را ویران کرد. این زلزله در عمق 13 کیلومتری زمین روی داد و درنهایت بیش از 35 هزار کشته برجای گذاشت.

4 – 7.6 ریشتر، تبریز

30 مرداد سال 421 خورشیدی، زلزله‌ای به بزرگی 7.6 ریشتر شهر تاریخی تبریز را به لرزه درآورد. از این زلزله اطلاعات زیادی در دسترس نیست، اما در منابع تاریخی آمده است که حدود 40 هزار کشته برجای گذاشته است.

3 – 7.7 ریشتر، تبریز

زلزله بزرگی که در تاریخ از آن یادشده و گفته می‌شود تمام آثار و بناهای تاریخی این شهر باستانی را ویران کرد، در 6 اردیبهشت 1100 خورشیدی به وقوع پیوسته است. طبق آنچه در منابع تاریخی آمده است، این زلزله 7.7 ریشتری به‌شدت ویرانگر بوده و تبریز را با خاک یکسان کرده است. کشته‌های این زلزله 80 هزار نفر تخمین زده می‌شوند.

2 – 7.8 ریشتر، سراوان، سیستان و بلوچستان

باورش سخت است، اما دومین زمین‌لرزه شدید تاریخ ایران در سال 92 به وقوع پیوسته است و تنها در ایران یک کشته برجای گذاشته است. ساعت 3 و 14 دقیقه بعدازظهر روز 27 فروردین 1392، زلزله‌ای به قدرت 7.8 ریشتر در منطقه مرزی ایران و پاکستان روی داد. این زمین‌لرزه با توجه به عمق 82 کیلومتری آن و همچنین تراکم جمعیتی پایین سراوان، تنها یک کشته برجای گذاشت. این زلزله در پاکستان 34 کشته برجای گذاشت.

1 – 7.9 ریشتر، دامغان

خیلی پیش از این‌ها و به‌اصطلاح در دوره «تیرکمون شاه» بزرگ‌ترین زلزله تاریخ ایران به وقوع پیوسته است. 2 دی 235 خورشیدی، زلزله‌ای به بزرگی 7.9 ریشتر دامغان را لرزاند. این زمین‌لرزه گفته می‌شود بیش از 200 هزار کشته برجای گذاشته است و باوجود گذشت بیش از هزار سال از وقوع آن، به‌عنوان پنجمین زلزله مرگبار تاریخ بشر از آن یاد می‌شود.

حالا که به این فهرست نگاه می‌کنیم، می‌توانیم بگوییم که شاید زلزله اخیر شدیدترین زلزله تاریخ ایران نبوده است، اما قطعاً در فهرست 10 زلزله شدید تاریخ ایران جای می‌گیرد و نکته مهم آن‌که ما آن را احساس کردیم و می‌توانیم از آن به‌عنوان تجربه تاریخی خود استفاده کنیم. امیدواریم این زلزله کمترین خسارت جانی و مالی را در پی داشته و مانند زلزله سراوان، ختم به خیر شود.