باران شب گذشته تهران با رعد و برق همراه بود و اگرچه نوید آغاز پاییز و خنک شدن هوا را می‌داد، صحنه‌‌هایی جذاب و شاید کمی هم ترسناک را خلق کرد. برخورد صاعقه به برج میلاد که توسط دوربین‌ها شکار شد، یکی از این صحنه‌های جذاب و ترسناک شب بارانی پایتخت بود. اما انتشار عکس و فیلم از لحظه برخورد صاعقه به برج میلاد شاید کنجکاوی شما را هم برانگیخته باشد که چطور وقوع چنین پدیده‌ای خطرناک نیست؟ در واقع خطر آن با استفاده از این فناوری خنثی می‌شود. در ادامه آن را توضیح خواهیم داد.
لحظه برخورد صاعقه به برج میلاد
ابتدا این تصویر از برخورد صاعقه به این برج در تهران را ببینید:
برج میلاد بلندترین سازه ایران و ششمین برج بلند مخابراتی جهان است. این سازه مرتفع، همچون سایر برج‌های بلند در جهان، می‌تواند محل اصابت صاعقه در زمان بارندگی و طوفان باشد. طبیعی است که مهندسان سازنده این برج 435 متری، فکر خنثی کردن صاعقه را هم کرده باشند. اگرچه به طور مشخص درباره برج میلاد به فناوری به کار رفته برای محافظت در برابر صاعقه اشاره نشده، قاعدتا این برج بلند هم از همان روشی استفاده می‌کند که سایر سازه‌های بلند جهان.
صاعقه دو بار برخورد می‌کند!
می‌گویند که صاعقه هرگز دو بار پشت سر هم به یک جا برخورد نمی‌کند. اما داده‌های جمع‌آوری شده توسط هواشناسان و همچنین عکاس‌ها، خلاف آن را ثابت می‌کند. برخی از بلندترین ساختمان‌ها در جهان، محل محبوب برخورد صاعقه هستند. شرکت فنلاندی Vaisala داده‌هایی از برخورد صاعقه به سازه‌های بلند در جهان را جمع‌آوری کرده که طبق آن، مشخص شده یک برج بلند شرق آمریکا بیشترین آمار برخورد صاعقه را به نام خود ثبت کرده است. این آمار مربوط به یک بازه‌ی پنج ساله از 2015 تا سال 2020 میلادی است.
با اختلاف فاحشی سه ساختمان مرتفع در آمریکا نسبت به بقیه برج‌های جهان مورد اصابت صاعقه قرار گرفته‌اند. برج 541 متری One WTC در نیویورک در این بازه پنج ساله 189 بار مورد برخورد صاعقه قرار گرفته است. اما برج دیگری در شهر شیکاگو، با 442 متر ارتفاع، در همین بازه 250 بار مورد برخورد صاعقه بوده است. در عین حال که ارتفاع قاعدتا تاثیر زیادی در برخورد صاعقه دارد، شرایط جوی و محل قرارگیری سازه نیز اهمیت دارد. محققان می‌گویند که در شهر شیکاگو به طور میانگین بیشتر از نیویورک طوفان و رعد و برق اتفاق می‌افتد و تعجب آور نیست که یک آسمان‌خراش یعنی برج ویلیس در این شهر این آمار را به خود اختصاص دهد.
اما این ساختمان‌ها چگونه در برابر صاعقه محافظت می‌شوند؟ و آیا برخورد صاعقه به برج میلاد هم به همین شیوه بی خطر می‌شود؟
سیستم محافظت در برابر صاعقه
بر اساس سیستم مدرن حفاظت در برابر صاعقه بنجامین فرانکلین، برج‌های بلند مثل One WTC یا برج میلاد به عنوان یک قفس فارادی (Faraday cage) ابر بزرگ طراحی شده‌اند که جریان الکتریکی را در اطراف خارجی برج توزیع می‌کند. به طوری که هیچ یک از آن‌ها از فضای داخلی ساختمان عبور نمی‌کند. جریان به زیرزمین زیر برج منتقل شده و در زمین پراکنده می‌شود. قفس فارادی یک محفظه ساخته شده از مواد رسانا است که میدان‌های الکتریکی را مسدود می‌کند. آسانسورها، اتاق‌های اسکن MRI و کیسه‌های عایق‌بندی شده با آلومینیوم، همگی نمونه‌هایی از قفس‌های فارادی هستند.
گرچه ساختمان‌های بلند با این فناوری از شهروندان در برابر صاعقه محافظت می‌کنند، این توصیه‌ها را برای زمان رعد و برق در نظر داشته باشید:
- اگر صدای رعد شنیده شد یا رعد و برق دیده شد، به داخل یک ساختمان کاملاً بسته یا یک اتومبیل فلزی بروید.
- اگر نمی‌توانید به پناهگاه برسید، سعی کنید در جایی که هستید بلندترین نباشید!
- هرگز زیر درخت پناه نگیرید. اگر در جنگل هستید، زیر کوتاه‌ترین درختان پناه بگیرید.
- اگر فقط درختان منفرد در نزدیکی شما هستند، تا جای ممکن خم شوید و خود را به سطح زمین نزدیک کنید.
لازم به ذکر است که تصویر و ویدئوی منتشر شده از برخورد صاعقه به برج میلاد تهران را خبرگزاری‌ها بدون ذکر نام تصویربردار منتشر کرده‌اند.