قیمت فلز گرانبها پالادیوم در بازارهای جهانی کالاها افزایش یافته است. فقط در چندین هفته گذشته بیش از 25 درصد افزایش قیمت داشته است و ارزش آن نسبت به سال گذشته تقریباً دو برابر شده است. هر اونس (۲۸.۳ گرم) پالادیوم با حدود 2930 دلار (حدود ۶۸ میلیون تومان) گران‌تر از طلا است. بعید به نظر می رسد فشارهایی که باعث افزایش قیمت آن می شود به این زودی کاهش یابد. اما پالادیوم چیست، چه کاربردی دارد و چرا قیمت آن در حال افزایش است؟

پالادیوم چیست؟

پالادیوم یک فلز سفید و براق است که در جدول مندلیف در همان گروه پلاتین، در کنار روتنیم، رودیم، اوزیم و ایریدیم دیده می‌شود. بیشتر پالادیوم جهان از روسیه و آفریقای جنوبی تأمین می‌شود. این فلز معمولاً به عنوان «محصول جانبی» یا بهتر است بگوییم «فلز جانبی» در روند استخراج فلزات دیگر، معمولاً مثل پلاتین و نیکل استخراج می‌شود.

از پالادیوم در چه کارهایی استفاده می‌شود؟

کاربرد اصلی و تجاری آن به عنوان یک جز حیاتی در مبدل های کاتالیزوری (بخشی از سیستم اگزوز اتومبیل برای کنترل میزان انتشار) به طور عمده در خودروهای بنزینی و هیبریدی است. اکثریت قریب به اتفاق پالادیوم، بیش از 80٪، در این دستگاه‌ها استفاده می شود که گازهای سمی مانند مونوکسیدکربن و دی اکسید نیتروژن را به نیتروژن، دی اکسید کربن و بخار آب که گازهایی با ضرر کمتر به حساب می‌آیند، تبدیل می کند.

جدا از کاربرد پالادیوم در مبدل های کاتالیزوری، از آن همچنین در الکترونیک، صنعت دندانپزشکی و جواهرات، هرچند به میزان بسیار کمتری، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همان طور که اشاره شد، این فلز در درجه اول در داخل مبدل کاتالیزوری استفاده می شود. دستگاهی که گاز های مضر از قبیل مونوکسیدکربن و اکسید نیتروژن را به گازهایی با ضرر کمتر تبدیل و در جو منتشر می‌کند.

از زمان پذیرش و استفادۀ آنها در صنعت خودرو در دهه 1970، مبدل های کاتالیزوری منجر به افت قابل توجهی در انتشار گازهای مونوکسیدکربن و اکسید نیتروژن شده است. و هرچه پالادیوم بیشتری استفاده کنند، در مبارزه با این انتشارها کارآمدتر هستند – و آنها را به هدفی مناسب و با ارزش برای دزدان تبدیل می کند.

با گذشت سال ها، سرقت مبدل کاتالیزوری به دلیل افزایش ارزش پالادیوم به شدت افزایش یافته است. طبق مطالعه ای در مورد سرقت های گزارش شده، به طور متوسط در سال 2018، صد و هشت مبدل کاتالیزوری دزدیده می شود. این تعداد در سال 2019 به دویست و هشتاد و دو فقره سرقت ماهانه و در سال 2020 به هزار و دویست و سه مورد سرقت در هر ماه رسیده است.

چرا قیمت پالادیوم در حال افزایش است؟

به طور خلاصه، این افزایش قیمت به این دلیل است که تقاضا برای پالادیوم بیش از عرضه آن است و این روند مدتی است که در حال رخ دادن است. پیش‌بینی می‌شود میزان فلز تولید شده در سال 2019 برای هشتمین سال متوالی، کمتر از تقاضای جهانی باشد. به عنوان یک محصول ثانویه استخراج پلاتین و نیکل، معدن کاران در پاسخ به این افزایش قیمت‌ها، انعطاف‌پذیری کمتری برای افزایش تولید پالادیوم پیدا کردند.

به نظر می‌رسد که این کمبود همچنان ادامه داشته باشد. آفریقای جنوبی، که حدود 40 درصد از نیاز جهان را تولید می کند. این کشور چندی پیش اعلام کرد که تولید فلزات گروه پلاتین، از جمله پالادیوم، در نوامبر 13.5 درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است. در همین حال، به چندین دلیل تقاضای پالادیوم از طرف سازندگان خودرو به شدت افزایش یافته است.

در سراسر جهان، به ویژه چین، در تلاش برای مقابله با آلودگی هوا از وسایل نقلیه بنزینی، مقررات را سخت تر می کنند و در عین حال رسوایی انتشار گازوئیل در اروپا نیز تأثیر زیادی داشته است. مصرف کنندگان در آنجا از اتومبیل های دیزلی که بیشتر در مبدل های کاتالیزوری خود از پلاتین استفاده می کنند، فاصله گرفته‌اند. آن‌ها در عوض خودروهای بنزینی را که از پالادیوم استفاده می کنند، خریداری می کنند. تولیدکنندگان بیشتری سعی در کاهش تأثیرات مضر خود بر محیط زیست دارند و همزمان با اعمال مقررات سختگیرانه مربوط به صادرات در کشور هایی مانند اروپا و چین، تقاضا برای پالادیوم فقط در یک روند افزایشی، در حال صعود است. به این ترتیب قیمت آن به علت عرضه کم این فلز، روز به روز، در حال افزایش است.