همه ما ایرانی‌ها ادعا می‌کنیم که در کشوری زلزله‌خیز زندگی می‌کنیم. بله این جمله درست است؛ باوجود زلزله‌های تاریخی و مرگبار در ایران و زلزله‌های کوچک همیشگی، می‌توانیم بگوییم که ایران زلزله‌خیز است؛ اما این را باید بدانید که در مقایسه با شیلی، اندونزی و آلاسکا، زلزله‌های ما «بچه‌بازی» محسوب می‌شود؛ زیرا این مناطق میزبان همیشگی بزرگ‌ترین زلزله‌های تاریخ بوده‌اند.
اینها را بهانه کردیم تا شمارا با بزرگ‌ترین زلزله‌های 100 سال اخیر آشنا کنیم. زلزله‌هایی که قدرت آن‌ها چیزی شبیه به آخرالزمان بوده است.
10 – 8.5 ریشتر؛ جزایر کوریل، شوروی سابق
ساعت 5 و 17 دقیقه 13 اکتبر 1963 و 21 مهر 1342، جزایر کوریل واقع در شوروی سابق و روسیه فعالی، یکی از شدیدترین زلزله‌های تاریخ را به خود دید. این زلزله در 47 کیلومتری عمق زمین به وقوع پیوست و 8.5 ریشتر قدرت داشت. زلزله کوریل در یکی از شرقی‌ترین مناطق روسیه به وقوع پیوست و در کانادا، آمریکا و ژاپن نیز احساس شد. هفت روز پس‌ازاین زلزله، زلزله دیگری به بزرگی 7.8 ریشتر در همین مکان و در عمق 20 کیلومتری زمین به وقوع پیوست. هیچ‌گاه آماری از تلفات این زلزله منتشر نشد، اما گفته می‌شود زلزله دوم با توجه به عمق کمتر تلفات بیشتری نسبت به زلزله اول داشته است.
9 – 8.6 ریشتر؛ جزایر سوماترا، اندونزی
28 مارس 2005، مصادف با 8 فروردین 84، درحالی‌که ما در ایران بیشتر دیدوبازدیدهای سال جدید را رفته بودیم و خود را آماده یکی از غیرقابل‌پیش‌بینی‌ترین انتخابات‌های ریاست جمهوری تاریخ خود می‌کردیم، بار دیگر زلزله بزرگی در اقیانوس هند و در نزدیکی بخش شمالی جزایر سوماترای اندونزی به وقوع پیوست. این زلزله در 23.7 کیلومتری عمق زمین به وقوع پیوست و سونامی سنگینی را در پی داشت. بااین‌حال با توجه به اخطارهای مقامات مرکزی به مردم، مبنی بر وقوع سونامی و تخلیه شدن محل، تلفات زلزله و سونامی کمتر از میزان مورد انتظار از شدت آن بود. این سونامی نزدیک به 1000 کشته برجای گذاشت که بیشتر آن‌ها افراد نزدیک به مناطق ساحلی بودند. بیشتر ویرانی این حادثه، نه براثر زلزله که براثر سونامی پس‌ازآن بود.
8 – 8.7 ریشتر؛ جزایر رَت، آلاسکا، ایالات‌متحده
حالا دیگر می‌دانیم که آلاسکا هم مانند اندونزی به‌شدت زلزله‌خیز است و با توجه مرز ساحلی طولانی و جزایر متعدد، مستعد وقوع سونامی. 4 فوریه 1965 که برای ما 15 بهمن 1343 می‌شد، تنها پس از 8 سال از وقوع زلزله بزرگ جزایر آندریانوف، آلاسکا بار دیگر لرزید و این بار جزایر رَت. این زلزله شدیدتر بوده و 8.7 ریشتر قدرت داشت و باعث وقوع موج‌های سونامی به ارتفاع بیش از 10 متر شد. این زلزله هم مانند زلزله قبلی، با توجه به ساکنین کم آن و اخطارهای مقامات محلی مبنی بر وقوع سونامی، تلفات چندانی نداشت.
7 – 8.7 ریشتر؛ آسام – تبت، هند-چین
وجه شباهت این زلزله با زلزله اخیر خودمان، واقع‌شدن آن در مرز دو کشور است. زلزله آسام-تبت در 15 اوت 1950 یا همان 24 مرداد 1329، با شدتی حدود 8.7 ریشتر در عمق 15 کیلومتری زمین روی داد. این زلزله که در رشته‌کوه‌های هیمالیا روی داد، باوجود کوهستانی بودن و کم‌جمعیت بودن منطقه، حدود 4800 کشته برجای گذاشت.
6 – 8.8 ریشتر؛ کنسپسیون، شیلی
شیلی جزو کشورهای زلزله‌خیز دنیا بوده و شدیدترین زلزله تاریخ را تجربه کرده است؛ اما زلزله‌ای که در سال 2010 به وقوع پیوست، باوجود شدت 8.8 ریشتری آن، شدیدترین زلزله تاریخ شیلی نبود. این زلزله 27 فوریه 2010 که مصادف می‌شود با 8 اسفند 88، شهر کنسپسیون واقع در شیلی را لرزاند. این زلزله در عمق 35 کیلومتری زمین روی داد، باعث ایجاد سونامی شد و باوجود استحکامات خوب ساختمانی در شیلی، حدود 700 کشته برجای گذاشت. سونامی ناشی از این زلزله آن‌قدر شدید بود که مقامات 53 کشور مجبور به اعلام‌خطر بروز سونامی شدند.
5 – 9 ریشتر، کامچاتکا، شوروی سابق
حالا دیگر با اعداد بزرگ زلزله مواجه هستیم؛ 9 ریشتر. 4 نوامبر 1952، 13 آبان 1331، ساعت هنوز 4 بعدازظهر نشده بود که مردم کامچاتکا، یکی از بزرگ‌ترین و مهیب‌ترین زلزله‌های تاریخ را احساس کردند. البته زلزله اصلی در 130 کیلومتری کامچاتکا و در عمق 45 کیلومتری زمین روی‌داده بود، اما سونامی پس از زلزله، بسیار وحشتناک‌تر از خود زلزله بود. این سونامی باعث ایجاد موج‌هایی به ارتفاع 18 متر شده بود. کامچاتکا در آن زمان تنها 6 هزار نفر جمعیت داشت که نزدیک به نیمی از این جمعیت، یعنی 2336 نفر براثر این زلزله کشته شدند.
4 – 9.1 ریشتر، توهوکو، ژاپن
این‌یکی را بیشتر ما به خاطر می‌آوریم. یکی از بزرگ‌ترین زلزله‌های تاریخ در توکیو حدود 6 دقیقه به طول انجامید. این زلزله در 11 مارس 2011، 20 اسفند 1389، ساعت 2 و 46 دقیقه بعدازظهر در شمال شرقی ژاپن به وقوع پیوست. عمق این زمین در 24 کیلومتری سطح زمین بود و سونامی پس‌ازآن باعث ایجاد موج‌هایی تا ارتفاع 40 متر شد. این زلزله آخرالزمانی، باوجود آمادگی و عادت همیشگی ژاپنی‌ها به زلزله، نزدیک به 16 هزار کشته برجای گذاشت. بیشتر کشته‌ها مربوط به شهر کوچکی اوتسوچه بود که بیشتر جمعیت این شهر 15 هزارنفری ازجمله شهردار پس از زلزله مفقود شدند و عملاً این شهر به تاریخ پیوست.
3 – 9.1 تا 9.3 ریشتر، اقیانوس هند، سوماترا، اندونزی
بازهم سوماترا، بازهم زلزله، بازهم سونامی! یکی از کشنده‌ترین زلزله‌های تاریخ بازهم در حوالی سوماترای اندونزی به وقوع پیوست. زلزله‌ای که صبح روز 26 دسامبر 2004، 6 دی 1383 روی داد، برای همیشه واژه «سونامی» را در ذهن‌ها ماندگار کرد. این زلزله حدوداً 9.2 ریشتری در عمق 30 کیلومتری زمین روی داد که علاوه بر ویرانی‌های خود، سونامی وحشتناکی را ایجاد کرد که باعث ایجاد خسارت به 14 کشور شد. ارتفاع امواج خشمگین ایجادشده توسط این سونامی به 50 متر نیز می‌رسید. درمجموع این زلزله باعث کشته شدن نزدیک به 230 هزار نفر و بی‌خانمان شدن نزدیک به یک‌میلیون و هفت‌صد هزار نفر شد.
2 – 9.2 ریشتر؛ آلاسکا، ایالات‌متحده
بار دیگر آلاسکا! 26 مارس 1964، 7 فروردین 1343، در سالی که در آن زمین بزرگ‌ترین زلزله‌های خود را تجربه کرد، در ساعت 5 و 36 دقیقه بعدازظهر، زلزله‌ای به بزرگی 9.2 ریشتر در آلاسکا به وقوع پیوست. این زلزله که در عمق 23 کیلومتری زمین به وقوع پیوست، باوجود خسارات فراوان تنها 139 کشته برجای گذاشت.
1 – 9.4 تا 9.6 ریشتر؛ والدیویا، شیلی
بزرگ‌ترین زلزله تاریخ، در 22 می 1960، 1 خرداد 1339، با شدت نزدیک به 9.6 ریشتر، والدیویای شیلی را «کن‌فیکون» کرد. ساعت 37 و 11 دقیقه بعدازظهر یک یکشنبه، مردم والدیویا درحالی‌که روز تعطیل سرد و آرامی را سپری می‌کردند، هیچ‌وقت فکر نمی‌کردند که بزرگ‌ترین زلزله تاریخ بشریت در انتظار آن‌ها است. گفته می‌شود این زمین‌لرزه در عمق 33 کیلومتری زمین روی داد و علاوه بر وقوع سونامی و خسارات فراوان آن، باعث رانش زمین به شکل گسترده شد. درنهایت این زلزله حدود هفت هزار کشته برجای گذاشت.