در جستجوی آزادی!؛ ساده‌ترین آموزش برای مهاجرت به سرزمین لینوکس!

مدنظر داشته باشید که هر عملیات از نصب نرم‌افزار تا درایورهای سخت‌افزاری روندی متفاوت بر روی لینوکس دارد و از همین‌رو در نگاه اول این موضوع برای کاربران ممکن است کمی ترسناک باشد. با این وجود مدنظر داشته باشید که برای استفاده از لینوکس حتی به نصب آن نیز نیاز ندارید. با این مقدمه به توضیح آنچه برای استفاده از این سیستم‌عامل نیاز خواهید داشت خواهیم پرداخت.

انتخاب و دانلود یک توزیع لینوکسی

اولین مرحله استفاده از این سیستم‌عامل جدید، انتخاب توزیع لینوکسی است که می‌خواهید از آن استفاده کنید. برخلاف ویندوز تنها یک نسخه واحد از لینوکس وجود ندارد. توزیع‌های لینوکسی از کرنل اصلی لینوکس استفاده کرده و آن‌را با دیگر ابزارهای هسته GNU، سرور گرافیکی X.org، محیط دسکتاپ، مرورگر وب و دیگر موارد ترکیب می‌کنند. هر توزیع لینوکسی ترکیبی از مجموعه اینها را در قالب یک سیستم‌عامل واحد قابل نصب گردآوری می‌کند.

DistroWatch مجموعه مفیدی از اصلی‌ترین توزیع‌های لینوکسی که شاید بخواهید امتحان کنید را در اختیار شما می‌گذارد. اوبونتو گزینه‌ای خوب به‌منظور آغاز به‌کار با این سیستم‌عامل برای کاربران قدیمی (و یا کنجکاو) ویندوز است.

اوبونتو به‌منظور ازبین‌بردن بسیاری از محدودیت‌های سیستم‌عامل لینوکس به بازار عرضه شده است. تعداد زیادی از کاربران لینوکس اکنون Linux Mint را که به‌ یکی از دسکتاپ‌های Cinnamon یا MATE تجهیز شده‌ و البته هردو کمی سنتی‌تر از دسکتاپ Unity اوبونتو هستند را انتخاب می‌‌کنند.

مدنظر داشته باشید که در اینجا انتخاب بهترین گزینه نباید اولویت شما باشد. می‌توانید یک گزینه محبوب مانند Linux Mint,Ubuntu,Fedora و یا openSUSE را انتخاب کنید. کافی است به‌ وب‌سایت عرضه‌کننده توزیع‌های لینوکسی مراجعه و ایمیج ISO مورد نظر خود را که به‌طور رایگان عرضه شده است انتخاب کنید.

این ایمیج را می‌توانید بر روی دی‌وی‌دی رایت کنید و یا از گزینه‌ای مانند Universal USB Installer به‌منظور کپی‌کردن سیستم لینوکس بر روی درایو یو‌اس‌بی خود بهره ببرید. قراردادن توزیع لینوکسی بر روی درایو یو‌اس‌بی گزینه بهتری است. بدین‌ترتیب سرعت بیشتری در راه‌اندازی و اجرا خواهید داشت اما درصورتی که قصد دارید سریعا اقدام به نصب لینوکس کنید، استفاده از دیسک نیز گزینه خوبی است.

روند کار مشابه آن‌چیزی است که بر روی رایانه‌های مجهز به ویندوز مشاهده می‌کنید. به هرحال درصورتیکه بخواهید از لینوکس بر روی کروم‌بوک، Raspberry Pi یا انواع دیگری از دستگاه‌های موجود استفاده کنید دستورالعمل‌های ویژه‌ای وجود دارند که باید حتما آن‌ها را دنبال کنید.

استفاده بدون نصب!

پیش از هرچیز نیاز به بوت‌کردن سیستم‌عامل لینوکس دارید. ابتدا رایانه خود را از طریق دیسک یا درایو یو‌اس‌بی راه‌اندازی کنید تا به‌طور خودکار فرایند بوت آغازشود. در صورتی‌که این فرایند به‌طور خودکار آغاز نشد باید ترتیب بوت را در BIOS یا UEFI تغییر داده و دستگاه جانبی مناسب را برای بوت‌شدن انتخاب کنید.

در رایانه‌های جدید که از ویندوز 8 بهره می‌برند پیش از بوت‌کردن لینوکس باید گزینه Secure Boot را غیرفعال کنید. برخی توزیع‌های لینوکس با فعال‌بودن این گزینه هم بوت می‌شوند در حالیکه برخی دیگر این قابلیت را ندارند.

توزیع لینوکسی مورد نظر شما به احتمال زیاد امکان بهره‌گیری در محیط به اصطلاح “Live” را امکان‌پذیر می‌سازد، بدان‌معنا که می‌توانید آن‌را به‌طور کامل از طریق دیسک یا درایور یو‌اس‌بی اجرا کنید و نیازی به نصب بر روی دیسک سخت وجود ندارد. با این رویه می‌توانید نمایی کلی از دسکتاپ لینوکس بدست آورید و حتی اقدام به نصب نرم‌افزار کنید تا این برنامه‌ها بر روی سیستم به‌صورت لایو باقی مانده و البته پس از راه‌اندازی مجدد پاک شوند.

حتی در صورتیکه قصد ندارید از سیستم‌عامل لینوکس به‌عنوان سیستم‌عامل اصلی برای رایانه خود استفاده کنید در اختیار داشتن دی‌وی‌دی و یا درایو یو‌اس‌بی مجهز به نسخه لایو لینوکس می‌تواند برای شما مفید باشد. می‌توانید این دی‌وی‌دی یا فلش مموری را بر روی هر رایانه، به‌منظور راه‌اندازی لینوکس مورد استفاده قراردهید.حتی می‌توانید از این گزینه به عنوان قابلیتی برای عیب‌یابی ویندوز، بازگرداندن فایل‌های معیوب سیستمی، جستجو به‌منظور یافتن بدافزارهای موجود و یا استفاده به عنوان محیطی امن‌تر برای انجام امور بانکی یا دیگر موارد مهم استفاده کنید.

در صورتی که هنگام قراردادن اوبونتو بر روی فلش مموری از گزینه Persistence استفاده کنید می‌توانید فایل‌های مورد نظر خود و البته تنظیمات را بر روی درایو ذخیره کنید تا باهر بار بوت و راه‌اندازی در دسترس شما قرارگیرند. به‌منظور خروج از محیط لینوکس کافی است رایانه خود را مجددا راه‌اندازی کنید و دیسک یا فلش‌مموری را از آن خارج کنید.

احساسی که در کار با لینوکس خواهید داشت

در سیستم‌عامل لینوکس بسته به توزیع لینوکس و محیط دسکتاپی که انتخاب می‌کنید محیط کاری و برنامه‌های نصب‌شده شما متفاوت خواهند بود. با این وجود این محیط اکثر نیازهای معمول شما را پاسخگو خواهدبود. اکثر توزیع‌های لینوکس به‌همراه مرورگر وب فایرفاکس عرضه می‌شوند و مرورگرهای کروم گوگل یا مرورگر کرومیوم متن‌باز تنها چند کلیک با نصب‌شدن فاصله دارند.

محیط دسکتاپ شما باید تمامی استانداردهای مورد نیاز شما از قبیل منوی برنامه، نواروظیفه یا داک و نهایتا ناحیه هشدارها یا نوار سیستمی را در دل خود داشته باشد. با چند کلیک ساده و مروری کوتاه می‌توانید تسلطی نسبی بر قابلیت‌های اولیه پیداکنید. می‌توانید از مجموعه ابزارهای موجود به‌منظور سازماندهی سیستمی که به‌شما امکان تنظیم سخت‌افزار و بهره‌گیری از دسکتاپ به شیوه مناسب را خواهد داد استفاده کنید.

پیش از هرچیز اطمینان حاصل کنید که قابلیت استفاده از دسکتاپ‌های مجازی را فعال کرده باشید ( اکثر دسکتاپ‌های لینوکسی جدید این گزینه را به‌طور پیش‌فرض غیرفعال کرده‌اند) مدنظر داشته باشید که کاربران ویندوز 10 نیز می‌توانند از قابلیتی مشابه در جدیدترین نسخه سیستم‌عامل ویندوز استفاده کنند.

لینوکس را نصب کنیم یا خیر؟

شما گزینه‌های متفاوتی برای انتخاب چگونگی و البته زمان نصب لینوکس در اختیار خواهید داشت. همان‌طور که عنوان شد می‌توانید بدون نصب لینوکس و تنها از طریق دی‌وی‌دی یا درایو یو‌اس‌بی اقدام به راه‌اندازی و استفاده از لینوکس کنید و مدتی با آن کار کنید و نهایتا تصمیم نهایی خود را در خصوص نصب و یا عدم نصب اتخاذ کنید. با استفاده از این روش می‌توانید چندین توزیع لینوکس را مورد آزمایش و بررسی قراردهید.

دلیل اصلی برای نصب لینوکس بازبودن دست شما و البته راحتی هرچه بیشتر در استفاده از آن است. بر خلاف اجرای لینوکس به‌صورت لایو، با استفاده از نصب لینوکس کلیه تنظیمات و نرم‌افزارهای نصب‌شده در اختیار شما خواهند بود و امکان باقی‌ماندن فایل‌ها پس از هربار راه‌اندازی مجدد وجود دارد.

پس از اخذ آمادگی لازم تنها کافی است برنامه نصاب را اجرا کنید. در این قسمت گزینه‌های متفاوتی در اختیار خواهید داشت. می‌توانید در صورت تمایل سیستم ویندوز خود را به‌طور کامل پاک کنید و آن‌را با لینوکس جایگزین کنید یا اینکه به عنوان گزینه‌ای بهتر از قابلیت راه‌اندازی دوگانه یا همزیستی مسالمت‌آمیز با ویندوز استفاده کنید. فایل نصاب به تنظیم اندازه پارتیشن ویندوز شما اقدام خواهد کرد تا فضای مورد نیاز برای سیستم‌عامل لینوکس را فراهم کند. در هنگام راه‌اندازی می‌توانید از میان سیستم‌عامل‌های موجود بر روی رایانه ( ویندوز یا لینوکس) یکی را انتخب کنید.

نصب نرم‌افزارهای مورد نیاز

نصب نرم‌افزار بر روی لینوکس متفاوت با آن‌چیزی است که در ویندوز مشاهده می‌کنیم. نیازی به بازکردن مرورگر وب و جستجو برای یافتن برنامه نخواهید داشت و در عوض باید به‌دنبال نصاب نرم‌افزار بر روی سیستم باشید. در اوبونتو این قسمت Ubuntu Software Center نام دارد، در Linux Mint با گزینه‌ای به نام Software Manager سروکار خواهید داشت و در نهایت در Fedora، این قسمت Software نام دارد.

برنامه‌های یادشده تنها یک رابط کاربری به‌منظور دانلود برنامه از وب نیستند. توزیع لینوکس مورد استفاده شما از منابع نرم‌افزاری مخصوص به‌خود که به‌طور بهینه برای این توزیع برنامه‌نویسی شده‌اند استفاده خواهد کرد. در صورت عرضه بسته‌های امنیتی مورد نیاز نیز توزیع لینوکس مورد استفاده شما این موارد را به شکلی استاندارد در اختیار شما قرار می‌دهد.

در واقع این برنامه‌ها همانند یک فروشگاه نرم‌افزاری مملو از برنامه‌های متن‌باز و رایگان در اختیار شما قراردارند. برخی برنامه‌ها به‌ویژه نرم‌افزارهای منبع بسته مانند کروم گوگل، Steam، اسکایپ، ماین‌کرافت و دیگر موارد باید از بیرون از قسمت مدیریت بسته‌های لینوکسی بر روی رایانه شما نصب شوند. این برنامه‌ها را می‌توانید از وب‌سایت‌های رسمی آن‌ها و همانگونه که بر روی سیستم‌عامل ویندوز نصب می‌کنید، مورد استفاده قراردهید. مدنظر قراردهید که حتما باید بسته نرم‌افزاری طراحی شده برای توزیع لینوکس مورد استفاده توسط خود را دانلود و نصب کنید.

برخلاف تصور همه، معمولا نیازی به نصب دستی درایورهای سخت‌افزاری در هنگام نصب لینوکس نخواهید داشت. اکثر درایورهای سخت‌افزاری مورد نیاز شما به‌طور پیش‌فرض در لینوکس وجود دارند. درایورهای متن بسته‌ای نظیر درایورهای انویدیا و AMD به‌منظور بهینه‌سازی هرچه بیشتر کارایی گرافیکی سه‌بعدی و درایورهای وای‌فای به منظور استفاده از سخت‌افزار وای‌فای نیز وجود دارند که در صورت لزوم می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

اوبونتو و Linux Mint از طریق ابزارهای درایور سخت‌افزاری در صورت لزوم این موارد را به شما توصیه می‌کنند. از سوی دیگر ممکن است برخی توزیع‌های دیگر لینوکس هیچ کمکی در رابطه با نصب این افزونه‌ها به شما نکنند. به‌عنوان مثال Fedora هیچ برنامه‌ای به‌منظور پیشنهاد درایورهای متن‌بسته لینوکسی ندارد.

برخلاف رویه متفاوت در نصب نرم‌افزارها، استفاده از لینوکس برای کاربرانی که پیش از این از ویندوز استفاده کرده‌اند بسیار راحت خواهدبود. در لینوکس می‌توانید از پنجره‌های مختلف، منوهای ترکیبی، کنترل پنل و دیگر موارد بهره ببرید. اکثر برنامه‌هایی که بر روی لینوکس استفاده می‌کنید برنامه‌های محبوبی هستند که ممکن است در حال حاضر بر روی ویندوز نیز از آن‌ها استفاده کنید. برنامه‌هایی مانند فایرفاکس، VLC و البته LibreOffice از این دسته هستند.

با خواندن این مطلب می‌توانید اطمینان حاصل کنید که اطلاعات اولیه به‌منظور نصب و بهره‌گیری از سیستم‌عامل لینوکس را در اختیار دارید. قدم بعدی کشف رازهای لینوکس و استفاده از قابلیت‌های آن است. به‌منظور نیل به این اهداف نیاز به جستجو، مطالعه و البته استفاده بیشتر از توزیع‌های مختلف لینوکس خواهید داشت.

Pcworld