گیم‌نت: FIFA در برابر PES | مسئله‌ی «فوتبال حقیقی» را چطور حل کنیم؟

مقدمه نوشتن برای مقاله‌های فوتبالی گیم، مخصوصا وقتی قرار بر مقایسه‌ی دو رقیب دیرینه باشد، خود به خود وارد کلیشه‌ی “بله ما خودمان سال‌ها PES بازی می‌کردیم و تا همین چند سال پیش فیفا اصلا عددی نبود ولی الان پیشرفت کرده و یکه‌تاز میدان است” می‌شود. این اتفاق به دلیل این‌که چند بار تکرار شده به یک حقیقت ضمنی ناخودآگاه تبدیل شده است و خواننده با این تصور به سراغ مقاله می‌رود که نویسنده قصد دارد برتری‌های فیفا را به ما نشان بدهد. به همین ترتیب، خریدار بازی‌های رایانه‌ای میل بیشتری به فیفا پیدا می‌کند و از طرف دیگر، طرفداران دو آتشه‌ی PES (که از این به بعد در این متن به خاطر سادگی و روانی بیشتر آن را “پرو” می‌نامیم) حتا قبل از این‌که به مقایسه‌ی دو بازی بپردازند و حتا یک مطلب را تا آخر بخوانند، در مقابل آن جبهه می‌گیرند. این تبدیل شده است به یک روتین معین و ثابت که هر سال از یک ماه قبل از عرضه‌ی بازی‌ها تا یک ماه بعد از آن اپیدمی می‌شود و بعد کم کم افول می‌کند.

این اتفاقات در حاشیه‌ی میدان نبرد این دو بازی بزرگ و پرطرفدار می‌افتد. بزرگ از این نظر که هر دو از عناوین شاخص (به معنای واقعی کلمه) ناشرین خود به شمار می‌روند و گردش مالی خوبی را برای صاحبانشان رقم می‌زنند. پس چه اتفاقی در میدان نبرد می‌افتد؟ هر دو بازی پیش از عرضه قدم‌هایی برای بهتر شدن بر می‌دارند. بُعد اقتصادی قصه‌ی تقابل این دو عنوان این‌قدر گسترده و تاثیر گذار است که شرکتی مثل الکترونیک آرتز، با این‌که هر سال حداقل از نظر فروش نسبت به رقیب خود برتری اثبات شده و غیرقابل انکاری دارد، اما دست روی دست نمی‌گذارد و تغییر و پیشرفت را سرلوحه قرار می‌دهد. به این علت که متوجه است هر لغزش جزئی می‌تواند مانعی برای پیروزی باشد. وقتی هر دو شرکت بازیسازی هر سال با سرمایه‌گزاری مالی و انسانی زیاد بر روی این دو عنوان، ساخته‌ی جدیدی عرضه می‌کنند با این هدف که نسبت به رقیب برتری داشته باشند و پیروز میدان شوند، یعنی یک رقابت پویا شکل گرفته که همواره به سود “بازی کننده” است.

از کلیشه‌ی “کونامی هر سال وعده‌های زیادی می‌دهد اما عمل نمی‌کند” که بگذریم، و به پیشرفت‌هایی که هر دو بازی در طول این چند سال، و به خصوص به قبل‌تر از 2010 که سلطه‌ی فیفا مسلم‌تر شد برگردیم، متوجه می‌شویم که این انتشار هر ساله، این وعده‌ها، تغییرات، خطاها، موفقیت‌ها و هر چیزی که در راستای این رقابت بوده است، در نهایت به نفع گیمرها تمام شده است. اما! اما یک قشر ناراضی هم این‌جا وجود دارد که همان “طرفداران وفادار” بازی هستند. چه کسانی که از ابتدا فیفا باز بوده‌اند و چه کسانی که از اول با بازی‌های فوتبال کونامی همراه می‌شدند، و در طول سال‌ها بازی مقصد خود را تغییر نداده‌اند، در گوشه‌ی دیگر این کارزار بزرگ قرار گرفته‌اند و متحمل ضربات پی در پی می‌شوند!

از همه‌ی این‌ها که فاصله بگیریم، به عدد 2015 می‌رسیم که معنای آن برای دو عنوان فوتبال گیم در یک جمله می‌شود این: “تکمیل ساختار نیمه شکل‌گرفته‌ی دو بازی رقیب با امکانات جدید و استفاده‌ی حداکثری از پتانسیل‌ها” در بازی سازی. که مثلا به عنوان یکی از تعابیر این جمله می‌توان نوشت: “وعده‌های قبلی عملی می‌شوند” و یا “با اوج فیفا طرف هستیم.” که ما را بیشتر کنجکاو می‌کنند تا در مورد این دو بازی بدانیم.

چه چیزهایی باید بدانیم؟

آن‌چه که سازندگان دو بازی در تبلیغات بیشتر روی آن‌ها تاکید داشته‌اند را می‌توان به عنوان نماد اصلی هر بازی در نظر گرفت. در مورد پرو، کونامی تاکید زیادی بر مسئله‌ی “کنترل توپ” داشته است و بیشتر بهبودها و پیشرفت‌های بازی با تغییراتی در سیستم کنترل توپ، محقق شده است و در مجموع رابطه‌ی بازیکنان با توپ در این بازی از اساس عوض شده است. این تغییرات بر روی شوت‌زنی، پاس‌کاری، کنترل و هدایت توپ، دریبل زنی و عکس‌العمل‌های دفاعی در بازی تاثیر داشته است. یعنی تقریبا همه چیز. پس اگر می‌گوییم بازی چنین تغییرات اساسی در تقریبا همه چیز به خود دیده است، یعنی بازی عوض شده؟ خیر. اما به میزان قابل توجهی تغییر کرده است. چه اتفاقی افتاده؟ بر خلاف این چند سال که پرو مدام در حال نزدیک کردن خود به فیفا به نحوی از انحاء بوده، این بار تصمیم گرفته که با استفاده از امکانات و متخصصینی که در اختیار دارد و البته تجربه‌ی بالای افراد تیم خود،‌ بازی را این بار نه به فیفاهای مدرن، که به فوتبال مدرن نزدیک کند و در این راه سبک و سیاق خودش را هم کاملا حفظ کند.

به خاطر دارم که چند سال پیش از سید طه رسولی (سردبیر دوهفته‌نامه‌ی دنیای بازی) سوال شد که طرفدار کدام‌یک از این دو بازی است و او با اشاره به این نکته که موقع بازی کردن می‌خواهیم از واقعیت فاصله بگیریم و لذت ببریم،‌ پرو را به عنوان بازی مورد علاقه‌ی خود انتخاب کرد و حتا گفت که در دور تند بازی می‌کند آن هم با زاویه دوربین چشم پرنده (از بالا به پایین). این به نظر من یعنی نهایت فاصله‌ای که می‌شود با یک بازی شبیه‌ساز فوتبال از فوتبال گرفت! همین مفهوم “شبیه‌ساز فوتبال” در طی چند سال گذشته، به حدی پرطرفدار شده است که همه‌ی حالت‌های غیرعادی بازی‌های فوتبال کنار گذاشته شده‌اند و هر دو شرکت، در زمین بازی نمودی از واقعیت فوتبال ارائه می‌دهند که به گفته‌ی خودشان “فوتبال حقیقی” نام دارد. ظاهرا قرار است امسال، این مفهوم در حد اعلای خود به نمایش گذاشته شود. [شخصا دلم میخواهد کونامی همان ژاپنی‌وار فوتبال‌های سرگرم‌کننده بسازد و بیخیال شبیه‌ساز شود!]

پرو امسال علاوه بر این‌که در گیم‌پلی خود تغییراتی ایجاد کرده است، ادعا می‌کند که تصویری که بازی از فوتبال به شما ارائه می‌دهد هم تصویری بسیار نزدیک به واقعیت است. یعنی علاوه بر این‌که شما هنگام بازی کردن، حس می‌کنید که همه چیز تحت کنترل شما است و دیگر اتفاقات غیرعادی و خلق‌الساعه‌های معروف پرو را نخواهید دید (ان‌شاءالله!) هنگام بازی‌ کردن، فکر می‌کنید که به تماشای یک بازی واقعی نشسته‌اید. استفاده از موتور بازی‌سازی فاکس‌انجین که عملا یک انجین با خروجی فانتزی/رئالیسم به ما ارائه می‌دهد، کونامی را برای چنین ادعای بزرگی جسور کرده است. در کنار این مسئله، جزئیات کنش‌ها و واکنش‌های بازیکنان در بازی، فیزیک و همه‌ی جوانب مرتبط با حرکت‌ها پیشرفت کرده‌اند و بعید نیست که آن‌چه کونامی وعده داده تحقق یابد. این را نیز اضافه کنید که در این بازی بیش از 1000 چهره‌ی بازیکن شبیه‌سازی شده و روی این مسئله خیلی تاکید شده است. جزئیات بیشتر در مورد تغییرات بازی را از این‌جا بخوانید.

در مقابل، فیفا 15 که به تغییرات کمتری احتیاج داشته است و حداقل، قرار نیست به این زودی‌ها تحول عظیمی در آن رخ بدهد، با تکیه بر موتورپایه‌ی جدید ساخت خود، آن‌چنان پیشرفت کرده است که گویی اتفاقا متحول شده است! (اگر توانستید جمله‌ی قبلی مرا با یک بار خواندن کاملا هضم کنید، دیگر نیازی به خواندن ادامه‌ی مقاله‌ی گیم‌نت نیست، بروید بنشینید بازی کنید.)

فیفا 15 بدون این‌که سودای تحول داشته باشد، ادعای بزرگ تغییرات بنیادین و بهبودهای اساسی بکند و یا حتا نیازی به جلب توجه مخاطبین با وعده‌ی تغییرات مثبت داشته باشد، در همین راستا قدم برداشته است. فیفا 15 از ابتدای شکل‌گیری خود به یک ابزار تبلیغاتی محبوب برای کنسول نسل جدید مایکروسافت تبدیل شده و هنوز هم این راه را ادامه می‌دهد. چیزی که ما را نگران می‌کند، نوپا بودن تغییرات در فیفا 15 است. مخصوصا این‌که در مورد انجین بازی‌سازی، نسخه‌های نسل بعد و پی‌سی فیفا که با انجین “IGNITE” ساخته می‌شوند، کاملا نو رس هستند. یعنی علی‌رغم این‌که فیفا 14 هم با این موتور برای کنسول‌های نسل هشتم ساخته شده است، اما تجربه‌ی شکل‌گیری از ابتدا با این موتور را ندارد و صرفا می‌شود خیلی با ارفاق آن را یک بازسازی معرفی کرد. بر خلاف پرو که در نسخه‌ی قبل خود، از پایه و برای همه‌ی پلتفرم‌های مقصد با موتور فاکس انجین ساخته شد.

تغییرات فیفا بر همین اساس بیشتر متمرکز بر رفتار بازیکنان در زمین صورت گرفته است. بله، ما شاهد بهتر شدن کنترل و هدایت توپ، سیستم پاس‌کاری، دفاع، حمله و چیزهای دیگر هم هستیم، اما آن‌چه قرار است اتفاق بزرگ فیفا در امسال باشد، اضافه شدن “هوش انسانی” به مدد موتورپایه‌ی جدید است. امکانی که در راستای محقق شدن “فوتبال حقیقی” در رفتار بازیکنان حاضر در زمین تغییر ایجاد کرده است. بدین ترتیب، بازیکنان “مثل ورزشکاران واقعی” فکر می‌کنند و توانایی تصمیم‌گیری در لحظه، قضاوت بر اساس شرایط و عکس‌العمل سریع را دارند. برای مثال، هوش مصنوعی جدید کاری می‌کند که بازیکنان تیم بازنده در لحظات پایانی، یک نوع رفتار اضطراری از خود نشان دهند و بیشتر به سمت دروازه حریف بروند. [البته این مورد در تمام بازی‌های ورزشی الکترونیک آرتز که با این موتور ساخته می‌شوند دیده خواهد شد و چیزی نیست که مختص فیفا باشد]. بیشتر از هر چیز در فیفا باید منتظر بهبودهای هوش مصنوعی و رفتارهای بازیکنان در شرایط مختلف باشیم. الکترونیک آرتز در تبلیغات خود برای این بازی، به خصوص بر روی عکس العمل‌های دروازه‌بانان تاکید فراوانی داشته است.

در کنار رفتار بازیکنان، گرافیک بازی هم بر اساس همین انجین تغییر کرده است. چارچوب تعریف شده به اسم “True Player Motion” در بازی باعث می‌شود که بازیکنان، اندام‌های آنان و حتی لباس ورزشی‌شان بر اساس شرایط فیزیکی حرکت کنند. همان‌طور که “Living Worlds” باعث می‌شود تک تک تماشاگران حاضر در استادیوم رفتار منحصر به فرد خود را داشته باشند. جزئیات انیمیشن‌های بازی هم قرار است “ده برابر” شود.

فیفا در کنار این تغییرات خود، که در زمین لمس می‌شوند، در بخش‌های مختلف هم تغییراتی داشته است. مثلا یک امکان جدید به بخش Ultimate Team بازی اضافه شده است که به شما این امکان را می‌دهد که در قرارداد بازیکنانی که قرض می‌دهید تعیین کنید در هر بازی برای چند دقیقه بازی کنند! در مقابل پرو هم تغییرات زیادی در بخش مستر لیگ خود به وجود آورده است و همچنان دو بازی پا به پای هم پیش می‌روند. به هر حال این چنین تغییراتی تعیین کننده‌ی پیروز میدان نخواهد بود و تاثیر چندانی در اقبال بازی ندارد.

برگ برنده‌ی آخری که شاید مسئله‌ی “فوتبال حقیقی” را در بازی‌ها شکل می‌دهد، لایسنس کردن لیگ‌ها و تیم‌های بزرگ است. فیفا امسال هم از رقیب خود برتر است و پرو از کل تیم‌های لیگ انگلستان، فقط منچستر یونایتد را به طور دقیق و کاملا رسمی در اختیار دارد! البته لیگ قهرمانان باشگاه‌های اروپا، لیگ قهرمانان آسیا، لیگ اروپا و لیبرتادورس همچنان در اختیار پرو هستند. برای اطلاع دقیق و کامل از لیگ‌ها و تیم‌هایی که در هر یک از دو بازی رسما حضور دارند می‌توانید به صفحات ویکی‌پدیای آن‌ها مراجعه کنید!

کِی منتظر بازی‌ها باشیم؟

چون احتمالا تاریخ عرضه‌ی دو بازی سوال بسیاری از خوانندگان خواهد بود، همین‌جا اشاره‌ای دقیق به جزئیات انتشار هر دو بازی داشته باشیم بد نیست.

اول این‌که بازی فیفا 15 در نسخه‌‌های رایانه‌های شخصی، پلی‌استیشن 4 و ایکس‌باکس وان دارای یک موتور پایه بوده و کیفیت تقریبا یکسانی خواهد داشت. پس خیال پی‌سی بازهایی که نگران گرافیک و تغییرات بازی به واسطه‌ی انجین جدید بودند، راحت باشد. و نسخه‌ی پلی‌استیشن 3 و ایکس‌باکس 360 این بازی هم مثل سال‌های گذشته با ایمپکت انجین ساخته می‌شود. همه‌ی نسخه‌های فیفا برای پلتفرم‌های مختلف شامل ویندوز، پلی‌استیشن 3، پلی‌استیشن 4، ایکس‌باکس 360، ایکس‌باکس وان، پلی‌استیشن ویتا، نینتندو 3DS، نینتندو وی و اندروید در تاریخ 23 سپتامبر یعنی 1 مهر عرضه می‌شود. (بازی ابتدا در امریکای شمالی، سپس در اروپا و در نهایت در بریتانیا عرضه می‌شود). Ultimate Team هم به طور جداگانه برای iOS عرضه می‌شود. گیمرهای داخل می‌توانند از سه شنبه 1 مهر منتظر این بازی باشند.

اما پرو 2015، که امسال می‌خواهد فقط برای کنسول‌ها و پی‌سی عرضه شود، اندکی دیرتر به بازار خواهد آمد. دموی قابل بازی PES 2015 همزمان با عرضه‌ی فیفا 15 به بازار منتشر می‌شود. یعنی شما می‌توانید 1 مهر منتظر دموی قابل بازی پرو باشید. (البته دموی این بازی چند روز پیش در آسیا منتشر شد و می‌توانید آن را دانلود کنید.) اما خود بازی، 13 نوامبر، یعنی 22 آبان در سراسر دنیا منتشر می‌شود و برای پلتفرم‌های پلی‌استیشن 4، پلی‌استیشن 3، ایکس‌باکس وان، ایکس‌باکس 360 و رایانه‌های شخصی در دسترس قرار می‌گیرد. همه‌ی نسخه‌های این بازی، با فاکس انجین ساخته می‌شوند و تفاوتی بین آن‌ها نخواهد بود. البته قطعا کیفیت گرافیکی بازی در کنسول‌های جدیدتر، بهتر است. کونامی امسال زحمت پورت بازی برای کنسول‌های دستی و موبایل را هم به خودش نداده و یا حداقل تا الان حرفی در این باره نزده است. دوران انتشار بازی برای پلی‌استیشن 2 هم که رسما به سر آمده.

در آخر در چند جمله‌ی کوتاه مطلب را جمع‌بندی می‌کنم. ابتدا این‌که یادمان باشد پرو 2015 امسال توانست بر خلاف سال‌های گذشته، در نمایشگاه گیمزکام به عنوان بهترین بازی ورزشی شناخته شود. این در حالی بود که فیفا و رقبای غیرفوتبالی که معمولا زورشان هم بیشتر بود، در صحنه حاضر بودند. بعد این‌که فراموش نکنیم که انگیزه‌ی پرو برای بهتر شدن، خیلی قوی‌تر از انگیزه‌ی فیفا برای بهتر ماندن است. و در نهایت این‌که رسیدن هر دو عنوان به کیفیت مطلوب و قابل بازی خیلی به نفع گیمرها تمام می‌شود. به قولی، تا وقتی می‌شود از دو چیز لذت برد، چرا خودمان را به فقط یکی از آن‌ها محدود کنیم؟