با اصول و کلیدهای فهم زبان بدن آشنا شویم!

زبان بدن چیست؟ چرا همه به دنبال فهم زبان بدن یا به دنبال زبان بدن چشم یا زبان بدن دست ها، یا کاربرد  زبان بدن در مذاکره یا حتی تفاوت زبان بدن در زنان و مردان هستند؟

اگر زبان برای بشر وسیله‌ای برای مخفی کردن احساسات و افکارش است از طرف دیگر حالات بدن و به‌اصطلاح زبان بدن و ژست‌های او نیز نمایانگر همان حقایق درونی هستند که ما سعی در مخفی کردنش داریم.

در این مقاله که برگرفته از تجربیات افراد متخصص و درگیر در این موضوع است تلاش شده که برخی از این اسرار زبان بدن را هویدا سازیم. اما زبان بدن چیست؟

بد نیست بدانید مقاله زیر برگرفته‌شده از مجموعه مقالات و کتاب‌های جو ناوارو مأمور سابق سازمان امنیت ملی آمریکا درباره Body Language است.

زبان بدن چیست؟

بهترین تعریف در پاسخ به سوال زبان بدن چیست؟ این است که زبان بدن بهترین و قابل‌اعتمادترین راه برای استخراج واقعیت از دیگران است.

بر اساس آنچه در تعریف زبان بدن در ویکی پدیا آمده است در واقع زبان بدن یا بادی لنگویج، شامل تمام حرکات و نشانه‌های بدنی است که در ارتباط با دیگران به کار رفته و بدون استفاده از کلمات، اطلاعات و احساسات را به شخص مقابل منتقل می‌کند.

بسیاری مشتاق این هستند که بدانند در زندگی شخصی خود و یا در سر کار و یا در خیابان و اماکن عمومی برای اینکه بتوانند از احساسات واقعی دیگران که به زبان نمی‌آورند باخبر باشند و بتوانند تصمیم صحیح را بگیرند باید چه چیزهایی را بدانند؟ این در واقع همان علم Body Language است.

برای میلیون‌ها سال اجداد بشر بر روی پهنای کره خاکی زندگی می‌کردند و از اسرار جالب این هم‌زیستی در این بوده که اوایل زبان واحدی برای تبادل اطلاعات با یکدیگر نداشته‌اند، حال سؤالی که پیش می‌آید این است که این اجداد بشر چگونه منظور هم را به یکدیگر می‌فهماندند؟

جواب سؤال در ایجاد ارتباط با زبان بدن و حرکات و حالات صورت است. بدین گونه که آن‌ها با زبان بدن و رفتار بدنی خود و یا حالات چهره خود پیام خود را به دیگران می‌رساندند. در ترس، ناراحتی، بیماری،شادی، درخواست‌های دیگر، همه و همه را با حالات چهره و حرکات بدن به هم می‌فهماندند!

در زمینهٔ حالات بدن و صورت بایستی گفت که بیشترین چیزی که می‌تواند واقعیت حقیقی شما را برملا کند همان حالات مذکور هستند.

مثلاً زمانی که شخصی در کنار شما غذای تندی را می‌چشد شما به‌سرعت از حالت چهره او می‌توانید به طعم غذا پی ببرید بدون اینکه نیاز باشد مزه غذا را از آن شخص بپرسید؛ چرا که سیستم عصبی بدن انسان به شکلی کار می‌کند که تمام واقعیات را مستقیم به ماهیچه‌های شما منتقل می‌کند بدون اینکه بتواند به ماهیچه‌های شما دروغ بگوید.

بنابراین اگر شما زیر آب سرد قرار بگیرید سیستم عصبی شما به‌صورت خودکار فرمان انقباض ماهیچه‌ها را برای آن‌ها صادر می‌کند هرچند که شما به خود بگویید آب گرم است ولی بدن شما از واقعیات پیروی می‌کند نه از آنچه شما می‌خواهید جلوه دهید.

زبان بدن (Body Language) بهترین و قابل‌اعتمادترین راه برای استخراج واقعیت

نکته بسیار جالب دیگری که در این زمینه بایستی به آن اشاره کنم مشترک بودن این حالات بدن در شرایط متفاوت برای افراد مختلف در جاهای مختلف است؛ یعنی یک شخص آسیای شرقی همان واکنشی را از خود نسبت به ترس از یک جانور وحشی نشان می‌دهد که یک فرد آفریقایی یا آرژانتینی از خود نشان می‌دهد.

این یعنی برخلاف باورهای غلط ما نوع بشر دارای ضمیر ناخودآگاه مشترک با یکدیگر است. از این رو دانستن Body Language برای استخراج واقعیت‌ها مرز نمی‌شناسد و این نکته نقطه قوت این علم است.

نکته جالب دیگر در رابطه با حرکات بدن این است که آن‌ها کاملاً ژنتیکی و ارثی هستند و هیچ‌کدام قابل یادگرفتن نیستند!

مثلاً وقتی یک کودک نابینا به دنیا می‌آید بدون اینکه دیگران را دیده باشد و یا از آن‌ها چیزی شنیده باشد همان واکنشی را نسبت به سردی هوا نشان می‌دهد که یک شخص سالم و میان‌سال در یک نقطه دیگر دنیا نشان می‌دهد.

چرا زبان بدن مهم است؟

بد نیست یادآور شویم که بعضی افراد هستند که با تمرین بسیار این رفتار ناخودآگاه بدن خود را مخفی می‌کنند و در آن‌ها تشخیص واقعیت بسیار سخت می‌شود.

اما یادگیری تحلیل زبان بدن افراد و اینکه چطور از زبان بدن استفاده کنیم باعث می‌شود تا همواره یک گام از سایر افراد در تصمیم‌گیری و ارائه نظرات بر اساس احساسات دیگران جلوتر باشید.

یا اینکه بعضی مواقع یک سلسله اتفاقات در زندگی شخصی باعث می‌شود که پالس‌های ساطع‌شده از طرف آن فرد برخاسته از آن سلسله حوادث باشد نه به خاطر آن اتفاقی که در حال استمراری در حال وقوع است!

مثلاً هنگامی‌که از شخصی درباره راحتی خود بر روی صندلی اتاق انتظار بپرسید او علائم ناراحتی از خود بروز دهد ولی درواقع دلیل این علائم می‌تواند به خاطر مشکلاتی باشد که در خانه با همسر خود داشته باشد ولی فکر کردن زیاد به آن موضوع به‌صورت ناخودآگاه بر رفتار او در زمینهٔ صندلی نیز تأثیر منفی بگذارد.

بنابراین با تشخیص چند علامت نمی‌توانید بدون دانستن گذشته شخص درباره حال او با اطمینان نظر دهید.

زبان بدن در روانشناسی

در زمینهٔ وراثتی بودن و همچنین ناخودآگاه بودن و همچنین مشترک بودن حالات چهره انسان، افرادی همچون چارلز داروین و پاول اکمان نظریه‌هایی را در اثبات این قضایا دارند که مطالعه آن‌ها خالی از لطف نیست و نشانگر کاربرد زبان بدن در روانشناسی است.

علاوه بر این افراد سرشناس، تحقیقات آزمایشگاهی زیادی نیز دراین‌باره انجام‌شده است به‌گونه‌ای که نشان می‌دهد هم این رفتار و Body Language افراد به طور ناخودآگاه وراثتی است و هم نشان می‌دهد که بین همه مشترک هستند.

• مطلب پیشنهادی: زبان بدن دروغگو | با این روش‌ها متوجه دروغ افراد شده و آنها را به راستگویی وادار کنید!

به طور ساده می‌توان اشاره کرد که افراد با نژادهای مختلف وقتی بر لبه صخره می‌روند می‌ترسند که به پایین نگاه کنند زیرا این یک واکنش ناخودآگاه مشترک بین تمام انسان‌ها است.

اگر بخواهیم این واکنش‌های مشترک و ناخودآگاه را به Body Language تعمیم دهیم می‌توانیم به نشانه‌های ناراحتی اشاره کنیم. مثلاً زمانی که شخصی خبر بدی به ما می‌دهد، لب‌های خود را جمع می‌کنیم و اندکی نیز ابروهای خود را به هم نزدیک می‌کنیم، یا بعضی‌ها گردن خود را می‌مالند.

یا مثلاً زمانی که ما در موقعیت خطرناک و ترسناک قرار می‌گیریم به‌صورت خودکار بدن ما در حالت دفاعی قرار می‌گیرد به‌گونه‌ای که ماهیچه‌های ما منقبض می‌شوند و ما خود را اندکی جمع‌وجور می‌کنیم.

زبان بدن چشم

واکنش و رفتار افراد نسبت به موقعیت‌ها تقریبا در تمامی اعضای اصلی بدن انسان مشهود است. در مورد زبان بدن چشم می‌توان به موضوعاتی مانند اینها اشاره کرد که وقتی ما شخصی را که دوست داریم می‌بینیم به‌صورت ناخودآگاه ضربان قلبمان بالا می‌رود و مردمک چشمان ما بازتر می‌شود.

در این حالت ماهیچه‌های ما به حالت انبساط درمی‌آیند و دست‌های ما تا حدودی باز می‌شود و در کل از میزان هوشیاری ما نسبت به اطرافمان برخلاف حالت ترس و خطر کم می‌شود.

یا برای مثال دیگر هنگامی‌که شخصی هنگام گفتن ماجرایی از برقراری تماس چشمی با شما پرهیز کند می‌تواند نشان از دروغ بودن ماجرا باشد زیرا از این‌که به شما دروغ می‌گوید ترس دارد و نمی‌خواهد به‌اصطلاح چشم در چشم شما دروغ بگوید زیرا این موضوع او را اذیت می‌کند.

حال فرض را بر این می‌گذاریم که شما توانستید علائم ناراحتی و دروغ را در شخصی تشخیص دهید، سؤالی که مطرح می‌شود این است که چگونه باید به حقیقت ماجرا پی برد؟

بایستی بیان کنیم که در این صورت بایستی با چرخاندن پایه‌های سؤال خود به سمت‌های مختلف و یا تغییر شرایط برای آن شخص علائم حقیقت را پیدا کنید و با روش سعی و خطا به اصل ماجرا پی ببرید.

زبان بدن در مذاکره

به زبان ساده می‌توان گفت، Body Language به معنی تفسیر حرکات و حالت‌های قرار‌گیری بدن، به خصوص دست و پا، گفته می‌شود که از طریق آن می‌توانیم به احساسات فرد پی ببریم.

حال این احساسات یا در واقع زبان بدن در مذاکره و بازاریابی و فروش به راحتی می‌تواندبرگ برنده شما  برای ارائه به موقع پیشنهاد و یا درخواست جدید در مذاکره باشد.

• مطلب پیشنهادی: زبان بدن در مذاکره | پنج حالت دست در هنگام گفتگو که می‌تواند بر روابط شما تاثیر منفی بگذارد!

کافیست پیش از ارائه هر نوع پیشنهاد در جریان مذاکرات نگاهی به واکنش‌های طبیعی فرد در هنگام مذاکره داشته باشید.

زبان بدن در سیاستمداران

از جمله علائم اثبات‌شده گفتن دروغ در افراد می‌توان به تعرق غیرمعمول، انجام ژست‌های غیرمعمول و همچنین زود از کوره در رفتن اشاره کرد.

این موضوع امری رایج است که همه باور داریم که به طور معمول افرادی که می‌دانند حق با آن‌ها است زود از کوره در نمی‌روند و عصبانی نمی‌شوند.

در خصوص زبان بدن سیاستمداران این موضوع به‌ویژه در جریان مذاکرات و توافقات مهم سیاسی حائز اهمیت بوده است. به طور مثال تحلیل زبان بدن ظریف وزیر امور خارجه وقت در جریان مذاکرات توافق اتمی 1+5 برای هر دو طرف در ایران و کشورهای طرف مذاکره حائز اهمیت بوده است.

تحلیل رفتار سیاستمداران سرشناس دیگر نیز در نوع خود جالب بوده به طور مثال در خصوص تحلیل زبان بدن پوتین رئیس‌جمهور روسیه گزارش جالبی منتشر شده است.

بر اساس گزارش‌های منتشر شده، وزارت دفاع آمریکا موسوم به پنتاگون، سالانه 300 هزار دلار صرفاً برای مطالعه رفتارشناسی و زبان بدن ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و دیگر رهبران جهان هزینه می‌کند.

گزارش‌ها نشان می‌دهد که رفتارشناسی رهبران جهان گاهی درست از آب درآمده است؛ مثلاً در قضیه تنش‌ها در اکراین بر سر شبه‌جزیره کریمه، وزارت دفاع آمریکا رفتارشناسی صحیحی از شخص پوتین و مواضع او داشت.

این رفتارشناسی و مطالعه رفتار پوتین موجب شد تا سران آمریکا یقین پیدا کردند که مواضع روسیه در زمینهٔ کریمه چه خواهد بود بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که رفتارشناسی افراد از طریق Body Language چه جایگاه مهمی بین گروه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی دارد.