تمام چیزهایی که باید درباره شیشه تاشدنی در گلکسی زد فلیپ بدانید
سامسونگ هفته گذشته اولین گوشی هوشمند تاشدنی دنیا را با شیشه تاشدنی معرفی کرد. اما آیا این شرکت قوانین فیزیک را زیرپا گذاشته است؟ شیشه تاشدنی چیست و آیا دنیای گوشی‌ها را متحول خواهد کرد؟
گوشی‌های تاشدنی از جمله گلکسی فولد و موتورولا ریزر ۲۰۱۹ از جذاب‌ترین گوشی‌های هوشمند دنیا هستند. ایده یک گوشی هوشمند که تاشده و فضای کمتری اشغال می‌کند یا تبلتی که تا شده و به اندازه یک گوشی در می‌آید سال‌هاست ذهن علاقمندان را مشغول کرده است. اما حالا که سرانجام چنین گوشی‌هایی وارد بازار شده‌اند یک مشکل بزرگ کاربران علاقمند را نگران کرده است. علاوه بر قیمت سرسام‌آور تولید این گوشی‌ها، از آن‌جا که شیشه‌های عادی قابلیت تاشدن ندارند صفحه‌نمایش گوشی‌های مذکور از پلاستیک پوشیده شده است. چاره کار شیشه تاشدنی است.
پلاستیک دربرابر خط و خش به هیچ‌وجه مقاومتی نزدیک به شیشه را ندارد و به راحتی می‌توانید حتی با ناخن انگشتانتان روی آن‌ها خط و خش ایجاد کنید. علاوه بر این از آن‌جا که پنل‌های تاشدنی از جنس OLED هستند پیکسل‌ها با فشار سوخته و صفحه‌نمایش را بی‌استفاده می‌کنند. حالا سامسونگ ادعا کرده با شیشه فوق نازک (UTG) اولین شیشه تاشدنی را در گوشی‌های هوشمند در گلکسی زد فلیپ به کار گرفته است. شیشه‌ای که به ادعای سامسونگ از صفحه‌نمایش شما دربرابر خط‌وخش محافظت می‌کند. اما همان‌طور که چند روز بعد مشخص شد، قوانین فیزیک دورزدنی نیستند!
پس از اولین تست‌ها مشخص شد که سامسونگ در این شیشه فوق باریک از پلیمر استفاده می‌کند و صفحه‌نمایش گلکسی زد فلیپ در واقع دربرابر خش مقاومت ناچیزی دارد. علاوه بر این محافظ پارچه‌ای و برس‌های درون لولای این گوشی هم دربرابر گردوغبار مقاومت آن‌چنانی ندارند. البته همه این‌ها را می‌شد از هشداری که روی برچسب صفحه‌نمایش گوشی چسبانده شده حدس زد.
آیا سامسونگ درباره شیشه تاشدنی دروغ گفته است؟
خیر؛ سامسونگ واقعاً در گلکسی زد فلیپ از نوعی شیشه تاشدنی استفاده کرده است. با این‌حال این شیشه چیز جدیدی نیست و توسط شرکت آلمانی Schott تولید شده است. اما روی این شیشه یک لایه پلاستیکی خش‌پذیر قرار گرفته که تمام مزایای استفاده از آن را نسبت به نسل قبلی زیر سوال می‌برد. اما چرا؟ برای پاسخ به این پرسش بهتر است با نحوه تاشدن شیشه تاشدنی آشنا شوید.
شیشه تاشدنی واقعی است
شاید بگویید تاشدن با شیشه اصلاً جور در نمی‌آید! ذات شیشه شکستنی است. حتی اگر تاکنون شیشه نشکسته باشید حتماً صدای شکستن آن را می‌دانید. تصور این‌که بتوان از چنین ماده شکستنی گوشی تاشدنی ساخت غیرمنطقی به نظر می‌رسد. پس جای تعجبی ندارد وقتی برخی سامسونگ را متهم کردند که درباره گلکسی زد فلیپ و شیشه فوق باریک آن دروغ می‌گوید.
جالب است بدانید فیزیک شیشه تاشدنی بسیار ساده است. به گفته دو دانشمند مواد و همچنین کارشناسان کورنینگ (سازنده گوریلا گلس) و Schott تقریباً هر چیزی را می‌توان تا کرد اگر به اندازه کافی نازک باشد. دکتر متیاس میدلاک از شرکت Schott می‌گوید:
تمامی موادی که می‌شناسیم و بسیار مستحکم هستند می‌توانند تا حدی خم شوند. اگر چوب را در نظر بگیرید. یک قطعه چوب با ابعاد 2×4 خم نمی‌شود؛ اما اگر یک لایه بسیار نازک از آن را ببرید چرا. برای شیشه هم همین مسأله صدق می‌کند.
به این ترتیب شاید شیشه عادی روی صفحه‌نمایش گوشی‌ها را نتوان خم کرد اما یک لایه بسیار نازک از آن قابلیت خم شدن دارد. وقتی یک ماده، چه شیشه و چه چیز دیگری را خم می‌کنید، در واقع ماده آن‌طرف خم را می‌کِشید و حتی شیشه هم کمی قابلیت انعطاف دارد. ارکا فرانکبرگ محقق دانشگاه Tampere که بر روی اشکال غیرعادی شیشه تحقیق می‌کند می‌گوید:
می‌توانید یک فنر فلزی را بین هر دو اتم تصور کنید که وقتی دو اتم را می‌کشید فنر هم خم می‌شود.
مفهوم این جمله این است که پیوند شیمیایی بین اتم‌های مواد مختلف تا حد خاصی امکان کشش دارد و پس از آن می‌شکند؛ مفهومی که به آن استحکام کششی می‌گویند. اما اگر یک صفحه نازک‌تر از شیشه را استفاده کنید در واقع دارید مواد کمتری را در فضایی مشابه می‌کشید و به این ترتیب لایه‌های کمتری خم شده و کشش کمتری به پیوند شیمیایی بین اتم‌ها وارد می‌شود. به این ترتیب تنش کشش کمتری به شیشه وارد می‌شود و می‌توانید آن را پیش از شکستن بیشتر خم کنید.
نازک‌کردن کافی نیست
به گفته «جوجون هو» استادیار دانشگاه MIT نازک کردن شیشه یکی از دو ترفند اصلی برای تاشدنی کردن آن است؛ چرا که تنش کششی به‌صورت خطی با ضخامت تغییر می‌کند.
به گفتی متخصصان وقتی ضخامت شیشه را به کمتر از ۱۰۰ میکرون (حدود ضخامت تار موی انسان) برسانید می‌توانید آن را برای استفاده در برخی گجت‌های تاشدنی خم کنید. اما برای استفاده در گوشی‌های تاشدنی بدون فاصله در لولا، باید ضخامت را به ده‌ها میکرون کاهش دهید.
چنین ضخامتی درحال حاضر با شیشه‌های فعلی هم امکان‌پذیر است. به گفته سامسونگ ضخامت شیشه تاشدنی گلکسی زد فلیپ در حدود ۳۰ میکرون است که به گفته Schott در تولید به ۲۵ میکرون رسیده است. هر دو شرکت کورنینگ و Schott از فناوری مشابهی برای تولید شیشه تاشدنی استفاده می‌کنند: ساخت یک صفحه شناور شیشه در هوا با کشیدن نوارهای نازک شیشه مذاب از خمره‌های مخصوص.
اما نازک‌کردنِ تنها کافی نیست. دومین ترفند اصلی برای ساخت شیشه تاشدنی مقاوم‌سازی آن دربرابر نواقص است؛ خصوصاً در سطح آن که می‌تواند منجر به شکستن شیشه تحت تنش شود. یک حباب کوچک، یک خش جزئی و یا ذره‌ای از گردوغبار درحین فرایند ساخت می‌تواند باعث شکستن شیشه شود. تمام فشار و تنشی که در شیشه تولید می‌کنید روی این نقص کوچک متمرکز می‌شود و منجر به ایجاد ترک در سطح شیشه خواهد شد.
این‌جاست که حمام‌های شیمیایی و حرارت دادن به کمک استقامت شیشه می‌آید. با این‌وجود انجام چنین عملیاتی باعث می‌شود خش‌پذیری شیشه افزایش پیدا کند و هر چه شیشه نازک‌تر باشد این خراش‌ها می‌تواند نگران‌کننده‌تر باشد.
خط‌وخش‌هایی کشنده‌تر!
با وجود این‌که میدلاک می‌گوید شیشه تاشدنی Schott درصورت پاس کردن تست اولیه می‌تواند در شرایط کنترل شده تا ابد دوام بیاورد؛ او همچنین اعتراف می‌کند که یک خراش کوچک می‌تواند همه‌چیز را عوض کند. یک خش کوچک اولین نقص در ایجاد مشکلات آینده است. همین خش مقدمه‌ای برای تمرکز تنش روی یک نقطه خاص و در نهایت ایجاد ترک و شکستن شیشه خواهد شد.
در نظر داشته باشید که شیشه نسبت به پلاستیک دربرابر خش مقاوم‌تر است اما ضدخش نیست. شیشه در مقیاس سختی موس در درجه ۵ یا ۶ دچار خش می‌شود و پلاستیک در درجه ۲ یا ۳؛ با این‌وجود شیشه کاملاً ضدخش وجود ندارد. اگر همین حالا به صفحه شیشه‌ای گوشی خود نگاه کنید قطعاً متوجه خط‌وخش‌هایی هرچند جزئی روی صفحه خواهید شد. این خش‌های جزئی در شیشه‌های عادی مشکلی ایجاد نمی‌کند اما در شیشه فوق باریک تاشدنی یک مشکل جدی محسوب می‌شود.
فرانکبرگ معتقد است به همین دلیل سامسونگ کماکان از یک محافظ پلاستیکی روی شیشه تاشدنی گلکسی زد فلیپ استفاده می‌کند. این لایه در واقع فدا شده و به‌جای شیشه زیرین خط‌وخش می‌پذیرد. به این ترتیب امکان شکستن کلی صفحه‌نمایش کاهش پیدا می‌کند. در واقع میدلاک پیش از رونمایی گلکسی زد فلیپ پیش‌بینی کرده بود بعید است بتوانید مستقیماً شیشه تاشدنی این گوشی را لمس کنید.
با این‌حال هنوز دقیقاً نمی‌دانیم سامسونگ با این شیشه‌های تاشدنی Schott در گلکسی زد فلیپ چه کرده است. شرکت Schott صرفاً عرضه شیشه به سامسونگ را تأیید کرده و درمورد جزئیات فرایند اضافه روی آن اظهار نظر نمی‌کند. سامسونگ روز چهارشنبه به استفاده از محافظ صفحه روی شیشه اعتراف کرد اما همچنین اعلام کرد که شیشه را با مواد خاصی تا عمق خاصی به صفحه‌نمایش تزریق می‌کند تا سختی یکسانی حاصل شود. فرایندی که چیز بیشتری از آن نمی‌دانیم.
جالب است بدانید سامسونگ در این فرایند شریک دیگری نیز دارد. شرکت کره‌ای Dowoo Insys از سال ۲۰۱۳ بر روی فناوری مشابهی کار می‌کند و سامسونگ بزرگ‌ترین سهام‌دار این شرکت محسوب می‌شود. گفته می‌شود سامسونگ از هر دو فناوری Dowoo و Schott در گلکسی زد فلیپ استفاده کرده است.
پس شیشه تاشدنی به چه دردی می‌خورد؟!
شاید بگویید اگر با وجود استفاده از شیشه نیاز به محافظ پلاستیکی باشد پس شیشه چه فایده‌ای دارد؟ مزیت صفحه‌نمایش گلکسی زد فلیپ نسبت به گلکسی فولد یا موتورولا ریزر چیست؟ پاسخ اول دوام بیشتر است. به گفته Schott شیشه برخلاف پلاستیک به‌صورت طبیعی پس از مدت طولانی نمی‌شکند. علاوه بر این شیشه شفافیت بیشتری دارد. صفحه‌نمایش گلکسی زد فلیپ حتی با محافظ پلیمری حس بهتری را هم منتقل می‌کند. ناهمواری محل تاشدن صفحه‌نمایش هم نسبت به گلکسی فولد کمتر شده است.
اما کورنینگ سازنده گوریلا گلس اعتقاد دارد تا یکی دو سال آینده نیاز به این محافظ پلاستیکی هم نخواهد بود. به گفته این شرکت شیشه تاشدنی گوریلا گلس در حال حاضر در حال آزمایش توسط تولیدکنندگان است و احتمالاً بین ۱۲ تا ۱۸ ماه آینده با ویژگی‌های اصلی «دوام، مقاومت دربرابر خش و همچنین شفافیت بالا» به دستگاه‌های تاشدنی خواهد آمد.
با این‌حال کورنینگ فاش نکرده چگونه به این فناوری دست پیدا کرده است. به گفته این شرکت در حال حاضر وقتی یک گوشی با گوریلا گلس می‌خرید شیشه را لمس خواهید کرد و کورنینگ در حال کار روی همین موضوع است.
تولید انبوه شیشه تاشدنی نازک یک چالش بزرگ است. به گفته Schott علاوه بر دشواری‌های تولید، بسته‌بندی و ارسال چنین شیشه‌های حساسی کار دشواری است. به این ترتیب علاوه بر پنل خم‌شدنی OLED این شیشه‌ها نیز دلیل دیگری برای گران بودن گوشی‌های تاشدنی فعلی هستند.
آیا سامسونگ کاملاً بی‌تقصیر است؟
به اعتقاد ما خیر. سامسونگ در معرفی گلکسی زد فلیپ آن‌چنان روی استفاده از شیشه به‌جای پلاستیک و مقاومت بیشتر آن تمرکز کرد که کاربران گمراه شدند. وقتی صفحه‌نمایش نهایی گلکسی زد فلیپ دربرابر خط‌وخش مقاومت بیشتری نسبت به گلکسی فولد ندارد مهم‌ترین مزیت شیشه تاشدنی از میان می‌رود.
البته سامسونگ می‌گوید درصورت درخواست کاربر محافظ صفحه مخصوص توسط متخصصان سامسونگ روی گلکسی زد فلیپ نصب می‌شود و همچنین در صورت خرابی صفحه‌نمایش می‌توانید برای بار اول تنها با پرداخت ۱۱۹ دلار آن را در نمایندگی‌های سامسونگ تعویض کنید.
آیا زمان خرید گوشی تاشدنی فرا رسیده است؟
باز هم خیر! فرانکبرگ به عنوان یک متخصص مواد اعتقاد دارد هنوز زمان خرید گوشی‌های تاشدنی نیست؛ چرا که اندازه خراش مورد نیاز برای شکستن صفحه‌نمایش بسیار کوچک است. پس در زمانی که گوشی‌های تاشدنی چیزی حدود ۱۵۰۰ دلار قیمت دارند بهتر است دست نگه دارید.
فرانکبرگ درحال کار بر روی توسعه فرم جدیدی از شیشه است که از آلومینیوم اکسید به‌جای سیلیکا استفاده می‌کند تا بدون شکستن خم شود. جالب است بدانید از آلومینیوم اکسید در شکل کریستالی متراکم برای ساخت یاقوت کبود استفاده می‌شود.
به این ترتیب اگر پول اضافه ندارید و یا اخیراً گنج پیدا نکرده‌اید توصیه می‌کنیم دربرابر وسوسه خرید گلکسی زد فلیپ مقاومت کنید و شیشه تاشدنی را در مرحله فعلی چندان جدی نگیرید!