تلسکوپ 17 تنی SOFIA ناسا در دل یک بوئینگ 747 به پرواز درآمد!
اگر به شما بگویند یک هواپیمای بوئینگ 747 وظیفه رصد ستارگان و شهابسنگها را بر عهده دارد باور میکنید؟ این بار را باید باور کنید! چون بهتازگی ناسا با همکاری مرکز هوافضای آلمان (DLR) دست به اقدامی جالب زده و یک تلسکوپ 17 تنی را بهمنظور رصد ستارگان و اتفاقات فضایی درون یک هواپیمای بوئینگ 747 جاسازی کرده است.
البته این هواپیما یک نوع تغییریافته از بوئینگ 747 است؛ یعنی مدل 747SP که در دهه 1970 برای پرواز سریعتر و مرتفعتر توسط شرکت بوئینگ طراحی شد و یکی از تغییرات اساسی آن کاهش طول بدنه از 71 متر به 56 متر بود که کاهش وزن زیادی را به همراه داشت؛ و نکته مهم دیگر این بود که سیستم برقرسانیاش تغییری نکرد و این بدین معنا بود که این هواپیما کارایی بسیار بهتری خواهد داشت.
تلسکوپی که درون این هواپیما قرار دارد 10 برابر دقیقتر از تلسکوپی است که ناسا در سال 1975 روی یک هواپیمای باربری C-141 سوار کرده بود و در سال 1995 بازنشسته شد. این تلسکوپ اولین تلسکوپی بود که توانست کمربندهای دور سیاره اورانوس را رصد کند. هواپیمای بوئینگی هم که هماکنون در این مأموریت استفاده میشود سالیان پیش بهعنوان هواپیمای مسافربری استفاده میشد که به دلیل ضعف مالی در سال 1997 به ناسا واگذار شد.
این تلسکوپ SOFIA نام دارد و ناسا و شریکش یعنی مرکز هوافضای آلمان انتظار دارند این تلسکوپ بتواند تا 20 سال دیگر به تحقیقاتش ادامه دهد. البته فعلاً این هواپیما پس از پرواز در آلمان فرود آمده تا تعمیرات کلی و بهبودسازیهایی روی آن صورت گیرد و بتواند نیازهای آنها را برطرف کند. به گفته ناسا اطلاعات بهدستآمده توسط این تلسکوپ در حال حاضر توسط هیچ تجهیزاتی روی سطح زمین یا در فضا قابلدستیابی نیست؛ پس میتوانیم با این توصیف به اهمیت و قدرت این تلسکوپ پی ببریم.
دلیل اصلی انجام این کار، یعنی بردن تلسکوپ به ارتفاع بالا، چیزی نیست جز افزایش دقت و سرعت در انجام کار و تحقیقات. این هواپیما قابلیت پرواز بهصورت مداوم تا 12 ساعت را دارد و تا محدوده 12270 کیلومتری میتواند پیش برود و برای انجام رصد در ارتفاع 45000 پایی پرواز میکند؛ چون 99.8 درصد بخار موجود در اتمسفر در لایه تروپوسفر قرار دارد.
باوجود این مقدار بخارآب در دریافت تصویر و رصد توسط تلسکوپهای موجود در سطح زمین اختلالاتی مانند تیره شدن پرتوهای مادونقرمز و شکست نور و اعوجاج ایجاد میشود که باعث کاهش دقت در رصد خواهد شد. با پرواز بر فراز تروپوسفر میتوان با دقت بسیار بالایی به رصد سیارات و ستارگان پرداخت و این تلسکوپ مادونقرمز میتواند بهراحتی بدون وجود موانعی مانند بخار به رصد بپردازد و مزیت دیگری که دارد این است که با پرواز هواپیما میتوان سریعتر از هر موقع دیگری رخدادهای زودگذر فضایی مانند ستارگان دنبالهدار را سریعاً شکار کرد.
ناگفته نماند که این پروژه در ماه مارس یعنی اسفند و فروردین به دلیل کمبود بودجه از طرف ناسا رو به تعطیلی میرفت اما مجلس ایالاتمتحده بودجهای 70 میلیون دلاری به این پروژه اختصاص داد تا همچنان سرپا بماند. گفته میشود ناسا قصد دارد در سال 2015 میلادی 100 پرواز رصدی را به انجام برساند.