به بهانه استارتاپ استانبول؛ نگاهی به بازار کارآفرینی نوین در ترکیه

Cankut Durgun یک شریک سرمایه‌گذار در شرکت سرمایه‌گذار اینترنتی Aslanoba Capital به عنوان یکی از فعال‌ترین شرکت‌های سرمایه‌گذاری است. وی خود پیش از این بنیانگذار Romulus Capital به عنوان یک شرکت سرمایه‌گذاری تازه‌کار در ایالات متحده بوده است.
شرکت Aslanoba Capital در مدت دو سال، چیزی بیش از 60 میلیون دلار در بیش از 40 شرکت در ترکیه سرمایه‌گذاری کرده است.

سرمایه‌گذاری‌هایی که شامل بزرگ‌ترین وب‌سایت آنلاین مرتبط با حجاب به نام Modanisa، برنامه پی‌تاز کرایه کردن تاکسی به نام Bitaksi و بزرگ‌ترین ساختار کارت اعتباری در ترکیه به نام Ininal نیز بوده است. همین امر باعث شده تا Cankut Durgun دیدی کاملاً باز نسبت به آنچه در بازار استارت‌آپ‌های ترکیه در حال جریان است داشته باشد تا به بررسی هر چه بهتر ابعاد آن بپردازد. در ادامه این مطلب را به نقل از او می‌خوانیم.

وضعیت کارآفرینی در ترکیه

از بزرگ‌ترین خروجی‌ها یا بهتر است بگوییم نتایج اینترنتی در ترکیه تا به‌امروز، می‌توان به شرکت سفارش غذا با نام Yemeksepeti اشاره کرد که در ماه می سال 2015 با مبلغ 589 میلیون دلار به Delivery Hero واگذار شد. همچنین Gittigidiyor نیز از جمله مثال‌های دیگر است که توسط رقیب جهانی خود eBay با قیمت 217 میلیون دلار در ماه آوریل 2011 خریداری شد.

شرکت توسعه تلفن همراه Pozitron نیز در فوریه سال 2014 توسط Monetise با قیمت 100 میلیون دلار خریداری شد. علاوه بر این خروجی‌های موفق، بازیگران منطقه‌ای دیگر مانند بزرگ‌ترین سایت آگهی ترکیه یعنی Sahibinden، بزرگ‌ترین وب‌سایت تجارت الکترونیک آن یعنی Hepsiburada و همچنین بزرگ‌ترین فعال استخدامی آن یعنی Kariyer.net نیز نشان دادند که کارآفرینی همچنان در این کشور زنده و فعال است.

حقیقت حضور شرکت‌های یادشده نشان‌دهنده توان کارآفرینی ترکیه و عملکرد مطلوب آن‌ها در ایجاد ساختار اقتصادی مثبت در این کشور است. همه این شرکت‌ها بین سال‌های 1998 و 2001 بنیان نهاده شده‌اند و در واقع قسمتی از موج اول کارآفرینی اینترنتی در این کشور هستند.

برتری کارآفرینان منطقه‌ای بر رقبای بین‌المللی آن‌ها در طول موج دوم کارآفرینی اینترنتی نیز همچنان ادامه دارد. Trenydol و Markafoni دو نمونه از بزرگ‌ترین وب‌سایت‌های مد در این کشور هستند که به ترتیب در سال‌های 2009 و 2008 تأسیس شدند. پیش از آن نیز شرکت‌هایی مانند Meal Box با فعالیت در زمینه خدمات تحویل غذا و یا oBilet با فعالیت در زمینه فروش آنلاین بلیط اتوبوس و حتی Dugun.com با فعالیت در زمینه اجرای مراسم ازدواج، ثابت کرده بودند که کارآفرینی منطقه‌ای و محلی در زمینه ایجاد تجارت‌ها و اقتصادهای محلی بر سایر گزینه‌ها برتری دارد. لازم به ذکر است که این شرکت‌ها نیز بین سال‌های 2011 تا 2014 تأسیس شدند.

با این وجود، دلیل موفقیت کارآفرینان محلی عدم وجود رقبای بین‌المللی نیست. به عنوان مثال، شرکت آلمانی مشهور Rocket Internet فعالیت تجارت الکترونیکی جدیدی را با حضور 400 نفر در ترکیه در سال 2011 راه‌اندازی کرد. این فعالیت با حضور شرکت‌هایی مانند Zidaya در بازار کفش، Evimister در بازار مبلمان خانگی، Sporena در بازار وسایل ورزشی و حضور شرکت‌های بین‌المللی زیادی انجام گرفت. با این اوصاف، این شرکت، کوچک‌ترین موفقیتی به‌دست نیاورد و در سال 2012 به ناچار این فعالیت را متوقف کرد.

شرکت ClickBus از زیرمجموعه‌های Rocket Internet همچنان در ترکیه فعالیت می‌کند اما همچنان راه طولانی برای رسیدن به عملکردی موفقیت‌آمیز، مشابه با oBilet دارد. سرویس ویژه کرایه تاکسی Uber نیز در سال 2014 وارد ترکیه شد. اگرچه این سرویس همچنان در این کشور قابل استفاده است اما هنوز به ابعاد و سطح Bitaksi نرسیده است.

این موضوع نشان می‌دهد، یافتن استعدادها، منابع مناسب، تعامل با شرکت‌ها و سازمان‌ها و نهایتاً تولید محصولی مطابق با میل مشتریان ترک، طبیعتاً در صورتی که شما فرهنگ ترکیه را متوجه شده باشید و سابقه فعالیت در این کشور را داشته باشید آسان‌تر خواهد بود.

وضعیت سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها

هر کجا که کارآفرینان محلی پیشتاز باشند، سرمایه‌گذاری نیز به دنبال آن انجام خواهد شد. پس از اینکه شرکت‌های ترکیه‌ای که نسل اول کارآفرینی را در این کشور به نمایش گذاشته بودند موفق شدند، سرمایه‌گذاران نیز شروع به سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها کردند.

سرمایه‌گذاران بین‌المللی مانند؛ Abraaj از منطقه خاورمیانه (سرمایه‌گذار در Hepsiburada)، General Atlantic از بریتانیا (سرمایه‌گذار در Yemeksepeti)، Naspers از آفریقای جنوبی (سرمایه‌گذار در Markafoni)، Kleiner Perkins و Tiger Global از ایالات متحده آمریکا (سرمایه‌گذار در Trendyol) و STC Ventures از عربستان سعودی (سرمایه‌گذار در Modanisa) حضوری فعال در کارآفرینی اینترنتی ترکیه داشتند.

علاوه بر این، چندین سرمایه‌گذار با تیم‌های محلی در حال یافتن روش‌هایی برای نیل به مرحله جدید موفقیت‌ها هستند. این شامل فعالیت Earlybird بوده که مبلغ 150 میلیون دلار سرمایه‌گذاری انجام داده که بیش از نیمی از آن به ترکیه اختصاص دارد. Revo Capital نیز از مبلغ فعلی 38 میلیون دلار در جهت سرمایه‌گذاری در ترکیه استفاده کرده و شرکت 212 نیز 30 میلیون دلار را به ترکیه اختصاص داده است.

در مجموع بیش از 200 میلیون دلار در جهت پشتیبانی از کارآفرینی اینترنتی در ترکیه اختصاص داده شده است. با در نظر گرفتن اینکه هیچ‌یک از این سرمایه‌گذاری‌ها تا سال 2010 در بازار وجود نداشته، می‌توانید به سرعت توسعه سرمایه‌گذاری در بازار ترکیه پی ببرید.

عملکرد دولت ترکیه در بازار استارتاپ‌ها

علاوه بر فعالیت‌های انجام شده توسط بخش خصوصی، بخش دولتی نیز رفته رفته بر پشتیبانی خود از استارت‌آپ‌ها ادامه می‌دهد. شورای تحقیقات عملی و تکنولوژیک ترکیه یا همان TUBITAK بیش از 75 درصد از هزینه‌های استارت‌آپ‌های تکنولوژی را از طریق برنامه شماره 1507 خود تأمین کرده است. پیش از آن نیز شورای یادشده تلاش‌هایی را به منظور پشتیبانی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری در این کشور داشته است. برنامه شماره 1514 این شورا بیش از 20 درصد از حجم سرمایه‌گذاری را با حداقل 7 میلیون دلار پوشش داده است. دولت همچنین برنامه مالی تا مبلغ 165 میلیون‌دلار را برای ایجاد و حمایت از سرمایه‌گذاری دنبال کرده است.

یکی دیگر از عوامل مهم در اکوسیستم استارت‌آپ‌های ترکیه‌ای، بنیاد غیرانتفاعی Endeavor است که در واقع بازوی محلی سازمان جهانی Endeavor است. Endeavor از تمامی کارآفرینان در بخش‌های مختلف اقتصادی و حتی استارت‌آپ‌های غیراینترنتی حمایت می‌کند.

این بنیاد به انتخاب استارت‌آپ‌ها در کشور دست زده و نهایتاً دسترسی به شبکه وسیع پیشتازان بین‌المللی و منطقه‌ای اقتصادی را برای آن‌ها ممکن کرده تا نهایتاً به رشد آن‌ها سرعت ببخشد. از طریق برنامه Catalyst نیز این سازمان سرمایه‌گذاری‌هایی را برای کارآفرینان انجام می‌دهد که مبلغ آن به چیزی در حدود 5 میلیون دلار می‌رسد.

آینده پیش‌روی فعالان کارآفرینی در ترکیه

علی‌رغم جهش فوق‌العاده و به سمت جلوی کارآفرینان ترکیه‌ای و سرمایه‌گذاران در طول چندسال گذشته، همچنان در مراحل اولیه توسعه قرارداریم. شاید باید قبول کرد که شانس‌های آتی در واقع راه‌حلی برای جبران گذشته هستند.

کارآفرینی اینترنتی در ترکیه پیش از سال 1997 اصلاً وجود نداشت اما حالا نمونه‌های متعددی از نتایج موفقیت‌آمیز را می‌توان از عملکرد این شرکت‌ها مشاهده کرد. سرمایه‌گذاری این‌چنینی نیز در ترکیه تا پیش از سال 2010 وجود نداشت اما اکنون بیش از 200 میلیون دلار سرمایه‌گذاری به استارت‌آپ‌های ترکیه‌ای اختصاص داده شده است.

بخش دولتی نیز برنامه‌های ویژه‌ای برای پشتیبانی از استارت‌آپ‌های ترکیه‌ای نداشت اما حالا این برنامه‌ها تدوین شده‌اند و با پشتیبانی سرمایه‌گذاری انجام شده، تأثیر خود را نشان داده‌اند.

ترکیه راه زیادی را طی کرده و البته مسیر زیادی برای رسیدن به موفقیت کامل در راه دارد. موفقیت این کشور نشان می‌دهد هرچه بیشتر تلاش کنیم و سریع‌تر از نتایج خود درس بگیریم مطمئناً سریع‌تر به توسعه مطلوب خود خواهیم رسید.